Ҳ. Р. Очилов, Э. О. Тургунбоев жиноят ҳУҚУҚИ (умумий қисм)

 
17.3. Судланганликни олиб ташлаш тартиби. 
Судланганликнинг олиб ташланиши деб
– озодликдан 
маҳрум қилиш жазосини ўтаб чиққан шахсни маълум бир асослар 
мавжуд бўлганда, ЖКда судланганлик ҳолатининг тугалланиши 
учун назарда тутилган муддатлар тўлиқ ўталмасдан туриб, 
судланганлик ўзининг ҳуқуқий аҳамиятини йўқотиши ва унинг 
барча ҳуқуқий оқибатларидан шахсни озод қилишга айтилади. 
Судланганликнинг олиб ташланиши -
суд томонидан унинг 
ажрими асосида ёхуд тегишли авф этиш ёки амнистия акти асосида 
амалга оширилади. Бунда шуни инобатга олиш керакки, фақат 
озодликдан 
маҳрум 
қилинган 
шахсларга
нисбатангина 
судланганликни олиб ташлаш қоидалари қўлланилиши мумкин. 
Жиноят кодекси 13-моддаси иккинчи қисмида кўрсатилган ҳоллар 
бундан мустасно. 
Судланганликни олиб ташлаш асоси: 
- жамоат бирлашмаси, фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш 
органи, жамоа ёки жазони ўтаб чиққан шахснинг ўзи берган 
илтимосномаси 
ҳисобланади. 
Судланганликни олиб ташлаш учун жазони ўтаб чиққан шахс 
қуйидаги талабларни бажарган бўлиши шарт. Улар қуйидагилар: 
- шахс озодликдан маҳрум қилиш жазосини ўтаб бўлганидан 
кейин унга нисбатан маъмурий жазо қўлланилмаган бўлишлиги;
- интизомий таъсир чоралари қўлланилмаган бўлишлиги;
- судланганлик ҳолатининг тугалланиши учун назарда 
тутилган муддатларнинг камида ярмини ҳақиқатда ўтаган 
бўлишлиги.
Агарда шахс: 
- ўн беш йил ва ундан ортиқ муддатга озодликдан маҳрум 
қилиш жазосини ўтаб чиққан; 
- ўта хавфли рецидивист деб топилган бўлса - улар жазони 

---

-130-
ўтаб чиққанидан кейин ўн беш йил мобайнида янги жиноят содир 
этмасалар, суд уларнинг судланганлигини олиб ташлаши мумкин. 
Бошқа асослар мавжуд бўлганда ҳам судланганлик олиб 
ташланиши мумкин. Улар қуйидагилар: 
- ЖКнинг 13-моддаси иккинчи қисмида назарда тутилган 
асослар (Жиноят қонунинг орқага қайтиш кучи) мавжуд бўлган 
тақдирда ҳам судланганлик олиб ташланиши мумкин; 
- судланганлик афв этиш ёки амнистия акти асосида ҳам олиб 
ташланиши мумкин. 
ЖКнинг 178 — 184, 185 — 1852, 189 — 192-моддаларида 
назарда тутилган жиноятларни содир этганлик учун ҳукм қилинган 
шахсларнинг судланганлиги улар давлатга жуда кўп зарар 
етказмаганда, 
ЖКнинг 
78-моддасида 
назарда 
тутилган 
муддатларнинг камида тўртдан бир қисми ўтганидан кейин суд 
томонидан олиб ташланиши мумкин