“ пул ва банклар

МК =
ЯИМ 
МК = 
монетазиция коэфитсиэнти 
М2 = 
пул агрегати 
Тараққий этган мамлакатларда нақд пульсиз ҳисоб-китоблар 
тизимининг ривожланганлиги нақд пулларга бўлган талабнинг камайишига 
олиб келди. Бу эса пул айланмаси таркибида нақдсиз юқори ва барқарор 
даражада сақлаш имконини беради. 
 
ТБС-КСТ-МКТС 
ПМ
=
 
 
ПАТ 
ПМ = 
пул массаси 
МКТС = 
муддати келган тўловлар суммаси 
ТБС = 
товарлар баҳоси суммаси
 
КСТ 
= кредитга сотилган таворлар суммаси
 
ПАТ = 
Пул айланмаси таркиби 
Ҳозирги даврда АҚШ, Германия, Франция, Канада ва Бразилияда 
муомаладаги нақд пул тенденцияси кузатилмоқда. Лекин бу давлатларда 
нақд пулларнинг муомладаги пул массасининг салмоғи юқори эмас. 
Ривожланаётган мамлакатларда бу кўрсаткичнинг салмоғи анча 
юқоридир. Масалан Рассияда бу кўрсаткич 29% ни ташкил этади.
Нақд пул айланмасининг салбий жиҳатлари сифатида қуйидагиларни 
кўрсатиш мумкин: 
-
Нақд пулларни эмиссия қилиш ташиш ва сақлаш катта харажатни 
талаб этади. Марказий банклар эмиссия харажатини камайтриш учун 
купюраларнинг номиналини йириклаштиришга мажбур бўладилар. 
-
Нақд пулларни олиб юриш хавфлидир. 
-
Нақд пуллар билан ҳисоб китоб қилиш солиқ тўлашдан қочиш 
имконини беради. 
-
Нақд пул айланамси терроризмни молиялаштриш билан боғлиқ 
-
Нақд пуллар ва инфляция ўртасида бевосита алоқадорлик мавжуд.
Нақд пулларнинг даражасига баҳо бериш учун халқаро амалиётда 
иқтисодиётда нақд пулларнинг этарлилиги деган кўрсаткич қўлланилади.
М0/ЯИМ*100% 
Тараққий этган мамлакатларда бу кўрсаткичнинг даражаси паст. Бунинг 
бир қанча сабаблари бор. Улардан асосийлари иккита: 
1.
Нақд пульсиз ҳисоб китоблар тизими юқори даражада ривожланган. 
Нақд пул муомаласи билан асосан аҳоли шуғулланади. Пластик 
карточкаларга асосланган тўлов амалиётининг ривожланганлиги нақд 
пулларга бўлган талабни қисқартириш имконини берган.

---

2.
Хуфёна иқтисодиётни кичик салмоққа эга эканлиги. 
Тараққий этган мамлакатларда нақд пул айланмасини қисқартиришда 
энг самарали усул сифатида п;астик карточкалар ва пуллик чекларни 
ривожлантириш усули қўлланилган.