“ пул ва банклар

АҚШда: 
◼
Қисқа муддатли қарзлари 1949-1971йй. 8,5 баробар ошди 
◼
Олтин заҳиралари 2,4 марта қисқарди 

---

◼
1971 йилгача девал васи дан бош тортди 
◼
Эвродоллар 1960й.-2 млрд., 
◼
1981 й.-750 млрд. 
◼
ТМКларнинг салбий роли 
◼
Бреттонвудс тизими инқирози 
Валюта инқирозини иқтисодий пасайиш билан мос келгани 
 
Инфляцияни ни кучайиши “иссиқ пулларни” кơпайтирди 
 
Тơлов балансларини барқарор маслиги 
 
Валюта тизимини кучлар нисбатига мос келмаслигиБреттон –
Вудс тизимининг қарама-қаршилиги тартибсиз бозор ва бошқариладиган 
доллар тизими бўйича иш юритиш қуйидагиларга олиб келди: 
-ўзгармас олтин нархи ва нархи ўсувчи товар ва хизматлар орасида 
фарқ юзага келишига 
-АҚШдан кўп миқдордаги капиталнинг бошқа давлатларга оқиб 
кетишига 
-чет эллардаги катта ҳарбий харажатларга 
-АҚШнинг тўлов баланси дефицитли бўлишига 
-долларнинг реал курси ва унинг олтин паритети орасида узилишнинг 
бўлишига олиб келди. 
Бреттон-Вудс валюта тизимининг инқирози жаҳон валюта бозоридаги 
тартибсизликларга олиб келди. Аммо бундай тартибсизликлар узоққа 
чўзилмади. 1976-78 йилларда АҚШнинг Кингстон (Ямайка) шаҳрида бўлиб 
ўтган халқаро молия-кредит конференциясида тўртинчи жаҳон валюта 
тизимига асос солинди. 
Тўртинчи жаҳон валюта тизимининг асосий тамойиллари қуйидагилар: 
а) олтин-девиз стандарти ўрнига СДР стандарти киритилди. Ушбу 
халқаро ҳисоб-китоб валюта (пул) бирлигининг яратилиши (О. Эммингер 
лойиҳаси бўйича) ҳақидаги келишув 1967 йилда ХВФ аъзолари бўлмиш 
давлатлар томонидан имзоланди. СДРнинг муомалага киритилиши 
муносабати билан ХВФ Уставига киритилган биринчи ўзгартириш 1969 
йилнинг 28 июлида кучга кирди; 
б) олтиннинг демонетизация жараёни юридик жиҳатдан якунланди. 
Унинг расмий баҳоси, олтин паритетлари ва АҚШ долларларини олтинга 
алмашиниши бекор қилинди. Ямайка келишувига асосан энди олтин қиймат 
ўлчови ва валюта курслари учун бошланқич ҳисоб нуқтаси бўла олмайди; 
в) аъзо мамлакатларга ҳар қандай валюта курси режимини танлаб олиш 
ҳуқуқи берилди; 
г) 
ХВФ 
янги 
шароитларда 
давлатлараро 
валюта 
мувофиқлаштирилишини жонлантириши лозим эди. 
Шу билан биргаликда Ямайка валюта тизими шароитида валюталар 
курсларининг режими эркин сузувчи бўлиб, АҚШ доллари стандарти ўрнига 
кўп валютали стандарт қабул қилинди. 
Шундай қилиб, Ямайка валюта тизимининг муаммолари унинг янада 
ислоҳ этилишининг объектив заруратини келтириб чиқаради. Бу ерда гап, 
биринчи навбатда, валюта курсларини барқарорлаштириш, етакчи давлатлар 
валюта-иқтисодий 
сиёсатларининг 
ўзаро 
муқобиллаштирилишини 
кучайтириш ёълларини қидириш тўғрисида боради. Уларнинг валюта 
ҳамжиҳатлиги жаҳон ва миллий иқтисодиётлар мувозанатсизлигининг 
манбаларидан бири бўлмиш жаҳон валюта механизмини такомиллаштириш 
истагида ўз ифодасини топади. Бироқ валюта келишмовчиликларининг 
негизида юқорида зикр этилган уч марказнинг ўзаро рақобатдошлиги ётади.

---

Ямайка валюта тизимининг барқарор эмаслигига жавобан ЙЕвропа 
Иттифоқи 
мамлакатлари 
иқтисодий 
интеграция 
жараёнларини 
рағбатлантириш мақсадида ўз Халқаро (ҳудудий) валюта тизимини барпо 
этдилар. 
Замонавий валюта тизими хусуси тлари: 
ТМК жаҳон и.ч. 50% 
Жаҳон савдосининг 70%, улардан 40% ички савдо 
100 кучли иқтисодиётнинг 52 ТМК, қолганлари давлатлар 
Жами патентларнинг 80% 
100 йирик ТМК и.ч. капиталини 25% ни назорат қилади 
300 йирик ТМК жами 25% активларга га 
Валюта савдолари тơхтовсиз суткада 24 соат амалга оширилади 
Жами хорижий активларнинг 40-50% ТМКларга тегишли