“ пул ва банклар

Япония банки 
Япония Банки 1882 йилда ташкил топган. Монетар сиёсатни ҳукумат 
томонидан тайинланадиган ва парламент томонидан тасдиқланадиган, раис, 
унинг иккита ўринбосари, ҳамда олтита ташқи аъзолардан ташкил топган, 
Сиёсий Кенгаш олиб боради; уларнинг ҳаммаси лавозимларини беш йил 
давомида эгаллайдилар. 
Оҳирги пайтгача, Япония Банки расман, у эрдаги асосий рол Молия 
вазирига тегишли бўлган, ҳукуматдан мустақил ҳолда фаолият юритар эди. 
Бироқ, 1998 йилнинг апрель ойидан амал қилаётган, Япония Банки ҳақидаги 
янги Қонун 55 йил давомида илк маротаба унинг ваколатларига ўзгартириш 
киритди. Аввалом бор, янги қонунга биноан, монетар сиёсатнинг мақсади – 
нарҳ барқарорлигини сақлаб қолиш. Бундан ташқари, қонун Банкга 
инструментларни ва мақсадни танлашда кўпроқ мустақилликни таъминлади. 
Бундан олдин ҳукумат Сиёсий Кенгашда овоз бериш ҳуқуқига эга бўлган 
иккита вакилга эга эди, Молия вазирлиги ва Иқтисодий режалаштириш 
бўйича Агентликдан биттадан. Энди эса ҳукумат ушбу иккита идоранинг 
иккита вакилини кенгаш мажлисларига юбориши мумкинлиги билан, улар 
овоз бериш ҳуқуқига эга эмас, фақат монетар сиёсат бўйича қарорларнинг 
ижросини кейинга қолдиришни сўрашлари мумкин. Бундан ташқари, Молия 
вазирлиги Банкнинг кўплаб операцияларини назорат қилиш имкониятини 
йўқотди, ҳусусан, олий раҳбариятни ишдан бўшатишни. Бироқ, Молия 
вазирлиги Япония Банки бюджетининг, монетар сиёсатга алоқаси бўлмаган, 
бир қисмини назорат қилишда давом этади, бу ҳолат Банк мустақиллигини 
бир 
оз 
даражада 
камайтиради.
 

Европа марказий банки 
Маастрихт шартномаси орқали таъсис этилган, Европа марказий банки 
(ЭМБ) ва Европа марказий банклар тизими ўз фаолиятини 1999 йилнинг 
январь ойида бошладилар. Марказий банк тузилмаси АҚШ ФРТ тузилмаси 
билан ўҳшаш. Алоҳида давлатларнинг банклари, АҚШ федерал заҳиравий 
банклари сингари, ҳудди ўша позицияларни эгаллайдилар. Европа марказий 
банкининг ижроия органи таркибига президент, вице-президент ва саккиз 
йиллик муддатга сайланадиган тўртта қолган аъзолар киради. Монетар 
сиёсат бўйича кенгаш ижроия кенгашининг олтита аъзоси ва барча Европа 
давлатлари марказий банкларининг раисларидан ташкил топган; уларнинг 
ҳаммаси камида 5 йил ишлаган бўлиши керак. 

---

Европа марказий банки – дунёдаги энг мустақил марказий банк – 
ҳаттоки Германия марказий банки (Бундесбанк) билан солиштирганда, 
кўпроқ даражада мустақил.
Европа марказий банки монетар сиёсатни тўлиқ бошқариб, мақсад ва 
инструментларни танлашда мустақилликка эга – ҳам Европа иттифоқидан, 
ҳам бошқа миллий ҳукуматлардан. Бундан ташқари, ЭМБ нарҳларнинг 
барқарорлиги учун жавоб беради.