― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan



Download 4,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/339
Sana31.12.2021
Hajmi4,72 Mb.
#258318
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   339
Bog'liq
pul va banklar

Jamg„arish vositasi. 

Pul  shuningdek  jamg‗arish  vositasi  sifatida  xizmat  qiladi;  daromad  olingan 

vaqtdan  boshlab  xarajat  qilingungacha  bo‗lgan  davrda  xarid  qobiliyatini  saqlab 

turish  vositasi  xisoblanadi.  Pulning  ushbu  funksiyasi  foydali  hisoblanib, 

ko‗pchiligimiz  saqlashni  afzal  ko‗rib,  pullarni  olishimiz  bilan  darhol  xarajat 

qilishni hoxlamaymiz. Pul – yagona jamg‗arish vositasi emas; har qanday aktivlar 

– pullar, aksiyalar, obligatsiyalar, er, uy, san‘at asarlari yoki zargarlik mollari  – 

jamg‗arish  vositasi  hisoblanadi.  Ushbu  aktivlardan  ko‗pchiligi  pulga  nisbatan 

o‗zining  egalariga  katta  foyda  (foiz)  keltirib,  narxi  kutariladi  va  qulayliklar 

yaratadi  (masalan,  boshimiz  ustidagi  tom).  Agarda  ushbu  aktivlar  jamg‗arish 

vositasi sifatida pul bilan taqqoslaganda ancha foydali bo‗lsa, unda insonlar nega 

pullarni  jamg‗arishadi?  Ushbu  savolga  javob  muhim  iqtisodiy  tushuncha 

hisoblangan  likvidlilik  bilan  bog‗liq  hisoblanib,    aktiv  oson  va  tezkorlik  bilan  

ayirboshlash  vositasiga  aylanadi.  Likvidlilik  juda  ham  muhim  hisoblanadi.  Pul 

ayirboshlash vositasi hisoblanganligi bois eng likvidli aktiv hisoblanadi; bir narsa 

sotib  olish  uchun  pul  boshqa  narsaga  aylantirish  shart  emas.  Boshqa  aktivlar 

pulga aylantirilganda tranzaksion xarajatlarni talab qiladi. Masalan, siz uyingizni 

sotsangiz, brokerlik komissiyasini to‗lashingiz shart (odatda sotish narxining 4-6% 

ini tashkil qiladi). Agar siz kechiktirib bo‗lmaydigan hisobraqamlarni tezda to‗lash 

uchun naqd pullarga muhtoj bo‗lsangiz, pulni tezda sotish uchun uyingizni  ancha 

past narxda sotishingizga to‗g‗ri keladi. Pul eng likvidli aktiv bo‗lmasin va yuqori 

darajadagi jamg‗arish vositasi hisoblanmasada odamlar bajonidil pulni saqlaydi. 

Jamg‗arish  vositasi  sifatida  pulning  ishonchliligi  narxlar  darajasiga  bog‗liq 

hisoblanadi. Masalan, barcha narxlarning ikki barobar oshishi, pulning qiymatini 

ikki  barobarga  kamayganligini  anglatadi.  Teskari  holatda  narxlarning  ikki 

barobarga  kamayishi  pulning  qiymatini  ikki  barobarga  oshganligini  ko‗rsatadi. 

Inflyasiya sharoitida narxlar darajasining tezlik bilan o‗sishi kuzatilsa, pul tezda 

o‗zining  qiymatini  yo‗qotadi.  Natijada  odamlar  istar-istamas  o‗zlarining 

boyliklarini  pul  shaklida  saqlashadi.  Bu  holat  oylik  inflyasiya  surati  50%  dan 

oshishi natijasida yuzaga keladigan giperinflyasiyaga hos bo‗lgan bo‗lgan yuqori 

inflyasiya  sharoitiga  ko‗proq  mos  tushadi.  Birinchi  jahon  urushidan  so‗ng 

Germaniyada xuddi shunday inflyasiya sodir bo‗lib, inflyasiya surati ba‘zan oyiga 

1000% dan oshib ketdi. 1923 yilda giperinflyasiya tugagungacha narxlar darajasi 

ikki  yil  oldingiga  nisbatan  30  milliard  marotaba  o‗sishi  kuzatildi.  Aytishlaricha, 

giperinflyasiya tugash davrida buxanka non sotib olish uchun bir zambil naqd pul 

talab  qilingan  ekan.  Pul  o‗zining  qiymatini  shunchalik  darajada  tez  yo‗qotgan 

ediki,  ish  kuni  davomida  ishchilarga  bir  necha  marotaba  ish  haqi  to‗langan  va 

pullar o‗zining qiymatini yo‗qotib qo‗yishidan oldin ertaroq pullarni sarflashlari 

maqsadida  tanaffuslar  e‘lon  qilingan.  Hech  kim  pulni  jamg‗arishni  xohlamagan, 


Download 4,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   339




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish