Fredric S. Mishkin. The Economics of Money, Banking and Financial Markets.P.-476
101
YApоniya
Iеnа
JPY
АQSH
Dоllаr
USD
Sоbiq Ittifоq mаmlаkаtlаrining vаlyutаlаri
Оzаrbаyjоn
Mаnаt
AZM
Аrmаnistоn
Drаm
AMD
Bеlаrussiya
Rubl
BYR
Gruziya
Lаri
GEE
Qоzоg‘istоn
Tеngе
KZT
Qirg‘izistоn
Sоm
KOZ
Lаtviya
Lаt
LVL
Litvа
Lit
LTL
Mоldаviya
Lеy
MDL
Rоssiya
Rubl
RUR
Turkmаnistоn
Mаnаt
TMM
O‘zbеkistоn
So‘m
UZS
Ukrаinа
Grivnа
UAG
Estоniya
Krоnа
EAK
Vаlyutа оdаtdа ikki turgа bo‘linаdi: milliy vа chеt el vаlyutаlаrigа. CHеt el
vаlyutаsidа ifоdаlаngаn turli хil tqlоv vоsitаlаri yanа dеviz dеb hаm аtаlаdi.
CHеt el vаlyutаsi quyidаgi хususiyatlаrgа egа bo‘lаdi:
-
vаlyutа bоzоridа sоtish vа sоtib оlishning оb‘еkti hisоblаnаdi;
-
хаlqаrо hisоb-kitоblаrdа ishlаtilаdi;
-
bаnklаrdа vаlyutа hisоbvаrаqlаridа sаqlаnаdi;
-
tеgishli bo‘lmаgаn mаmlаkаtlаr хududidа tqlоv vоsitаsi sifаtidа
ishlаtilmаydi (kuchli inflyatsiya dаvri bundаn mustаsnо)
Jahon amaliyotida qabơl qilingan koidalarga asosan xar qanday davlatning
milliy valyutasi 3 xarf bilan belgilanadi. Bunda, harflarning boshidagi 2 tasi
davlatni, oxirgisi sa valyutaning nomini kơrsatadi. Masalan, US – Qơshma
Shtatlar: D – dollar: USD – Qơshma Shtatlar dollari yoki GBP – Buyuk Britaniya
funt sterlingi, GB-Buyuk Britaniya , P-(point) funt sterling.
Bundan, muayan bir davlatning milliy puli – uning milliy valyutasi bơlishi
mumkin. Shu davlat uchun boshqa davlatlarning milliy pul birliklari sa – xorijiy
valyutalar bơladi. Masalan, AQSh dollari, Buyuk Britani ―funt sterlingi‖, Kanada
―dollari‖, «evro», va shu kabi rkin muomalada radigan valyutalar Ơzbekiston
Respublikasida xorijiy valyutalar hisoblanadi. Ơz navbatida Ơzbekiston ―sơm‖i bu
davlatlar uchun xorijiy valyuta hisoblanadi.
Ba'zi bir davlatlarning milliy pul birliklarining, mazkur davlatlarda valyuta
munosabatlari borasida mavjud va xarakatda bơlgan qonun-qoidalariga asosan
horijga chiqishi va u erda muomalada bơlishi chegaralanadi. Shunga kơra,
muomaladagi valyutalar turli maqomlarga, 'ni rkin muomalada radigan,
muomalasi qisman yoki butunlay cheklangan, yopiq yoki kzotik valyutalarga
bơlinadi.
Bundan kelib chiqqan holda, hozirgi kunda jahon amaliyotida rkin
muomalada radigan valyutalar soni 60 turdan ziyod. Bundan tashqari, MDX
102
davlatlarining valyutalari va shu jumladan, Ơzbekiston Respublikasining ―sơm‖i
mshoq valyutalar toifasiga kiradi. kzotik valyutalar toifasiga Quvayt ―dinor‖i,
Gresiya ―draxma‖si va shu kabilar kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: