― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

 

14.3.  Jamg‗arma tashkilotlari: boshqarish va strukturasi 

 

amg‗arma  tashkilotlari  (ssuda-jamg‗arma  assotsiayasi,  o‗zaro 

jamg‗arma  banklari  va  kredit  uyushmalari)  sanoati  strukturasi  va  boshqarish 

tizimi  tijorat  banklari  tizimi  bilan  ko‗pgina  umumiy  jihatlarga  egaligi 

hayratlanarli emas.  

Ssuda-jamg„arma assotsiasiyalari  

Ssuda-jamg‗arma  assotsiatsiyasi  tijorat  banklari  singari  federal  hukumat  va 

shtatning  vakolatli  organlaridan  litsenziya  olishlari  mumkin.  Ko‗plab  ssuda-

jamg‗arma  assotsiatsiyalari  lisenziyalovchi  organdan  qat‘iy  nazar  uy-joy  krediti 

banklar  Federal  tizimi  (UJKBFT)  a‘zosidir.UJKBFT  1932-yilda  FZT  tashkil 

etilgandan so‗ng asos solingan edi.Tizim jamg‗arma tashkilotlarini nazorat qilish 

boshqarmasida tomonidan 12 ta uy-joy krediti federal banklarni sanashgan. 

  Ssuda-jamg‗arma assotsiasiyasi depozitlarni federal sug‗urtalash (250ming 

dollargacha)  omonatlarni  sug‗urtalash  Federal  korporatsiyasi  bo‗linmasi, 

jamga‘rma  assotsiatsiyalarini  sug‗urtalash  fondi  orqali  ta‘minlanadi.  

Omonatlarni  sug‗urtalash  Federal  korporatsiyasi  bo‗linmasi  federal  darajada 

sug‗urtalangan  assotsiasiya  faoliyatini  minimal  kapital  talablarini  o‗rnatish 

orqali, 

hisobotlarini 

doimiy 

majburiy 

tekshirish 

va 

ssuda-jamg‗arma 

assotsiatsiyalari faoliyatini reviziya qilish orqali boshqaradi.  

Ssuda-jamg‗arma  assotsiatsiyasi  filiallarni  ochish  bo‗yicha  faoliyatini 

boshqarish tijorat banklarini boshqarishga nisbatan liberalroq edi: deyarli barcha 

assotsiasiya  bor  shtatlarga  filiallar  ochishga  ruxsat  berilar  edi,  1980  yildan  esa, 

federal  darajada  lisenziyalangan  assotsiyasiya  turli  shtatlarda  filial  ochish 

imkoniyatiga  ega  bo‗lishdi.  1981  yildan  shtat  chegaralaridan  qat‘iy  nazar 

moliyaviy  qiyinchiliklar  his  qilayotgan  assotsiasiyalarni  qo‗shib  olishga  ruxsat 

berildi.Bugungi  kunda  ssuda-jamg‗arma  assotsiasiyasiga  butun  mamlakat 

hududida filial ochish imkoniyat berilgan. 

FZT  va  UJKBFTlar  o‗z  a‘zolariga  (obligatsiyalar  chiqarishdan  yig‗ilgan 

resurslar  doirasida)  ssudalar  taqdim  etishmoqda.  Ammo,  FZTning  diskont 

ssudalaridan  farqli  ravishda  qisqa  muddatda  qaytarishni  ko‗zda  tutadi, 

UJKBFTning ssudalari asosan  uzoq  muddatli. Bundan tashqari, bunday  ssudalar 

bo‗yicha foiz stavkalar odatda ochiq bozor foiz stavkalaridan past. Bunday holda 

UJKBFTning ssuda loyihalari ssuda-jamg‗arma assotsiasiyasiga (uy-joy qurilishi 

                                                 

146

Fredric S. Mishkin. The Economics of Money, Banking and Financial Markrts. Credit Unions  page 345.  

J 

---

41 

 

bilan  shug‗ullanuvchi  kompaniyalar  uchun  bilvosita,  chunki  asosan  ssuda-

jamg‗arma  assotsiasiyasi  ssudalari  uy-joy  qurish  uchun  ipoteka  kreditlarini 

nazarda tutadi) dotatsiyalarni ko‗zda tutadi. 

Ssuda-jamg‗arma  assotsiasiyasi  1980-yillarda  jiddiy  qiyinchiliklarga  yuz 

tutdi.(12-bobga  qarang).  Bugungi  kunda  assotsiatsiyalar  ko‗plab  tijorat  bank 

faoliyati  bilan  shug‗ullanishadi,  assotsiatsiya  faoliyatini  boshqarish  va 

litsenziyalash uchun alohida boshqaruv apparati kerak emas.