|
AQSH Federal Zaxira Tizimining bankining tahkiliy tuzilishini ko‘rib chiqilsa
Federal zaxira Qonunining mualiflari, FZTning formal tuzilishi vakolatlarning
taqsimlanishi regionlararo, xususiy sektor va davlat, shuningdek bankirlararo,
biznesmenlar va axoli urtasida bo‘lishiga xarakat qilishgan. Bu birlamchi
taksimlanish FZTning tuzilishiga olib keldi, bugunda uz ichiga federal rezerv
banklarini, FZT boshkaruv kengashi, ochik bozordagi operatsiyalar federal
komiteti (FOMC), federal konsultativ kengash va 4800ga yakin banklarni-FZT
ishtirokchilarini oladi.
Federal Zaxira Banklari.
119
12ta federal zaxira tumanining xar birida bir nechta tumanlarda filiallarga
ega 1tadan FZbanki mavjud. Tumanlarning, federal zaxira banlari va filiallarning
joylashishi 1-rasmda kursatilgan. 3ta aktivы buyicha eng yirik banklar Nyu-
Yorkda, Chikagoda va San-fransiskoda joylashgan bulib, birgalikda ular 50%dan
yukori FZTning aktivlariga ega. Nyu-Yorkdagi FZBanki aktivlarning 4/1kismiga
egalik kilib, FZTdagi eng yirik bankdir.
FZTning Nyu-York Federal Zaxira Banki.
120
119
―The economy theory of money, banks and financial markets.‖F.Mishkin 2006. p.420-421
120
―The economy theory of money, banks and financial markets.‖F.Mishkin 2006. p.420-421
Nyu-York Federal Zaxira Banki bir nechta sabablarga ko‘ra asosiy
axamiyatga ega. Birinchidan butun amerika moliya tizimining xolatini xavfsizlik va
farovonligini belgilovchi AQSHning kupchilik yirik xususiy banklar bu tumanda
joylashgan. Nyu-York Federal Zaxira Banki barcha bank xolding kompaniyalari
va uz tumanidagi shtat ma‘muriyati bilan litsenziyalangan banklarni, shuningdek
AKSHning yirik moliya tizimi muassasalarini faoliyatini nazorat kiladi.
Xayratlanarli emas, bank nazorat guruxi- Nyu-York Federal Zaxira Bankida va
FZT eng yirik bulinmasi xisoblanadi.
Nyu-York bankining asosiy o‘rin egalashining ikkinchi sababi - bu uning
obligatsiyalar va valyuta bozorlaridagi aktiv faoliyati. Nyu-York Federal Zaxira
Banki tarkibiga, ochiq bozordagi operatsiyalarni (obligatsiyalarni sotish va sotib
olish) olib borish uchun javobgar savdo bo‘limi kiradi. Bu operatsiyalarni
miqyosini bank tizimining zaxiralarining miqdori belgilab beradi. Xazina
qimmatli qogozlari bozoridagi aktiv faoliyatiga binoan va Nyu-York va Amerika
fond bozorlariga teritorial yaqinligi bo‘lgan, Nyu-York Federal Zaxira Banki
boshliqlari, doimiy ravishda AQSHning asosiy moliya bozorlari bilan
aloqadorlikni olib borishadi. Bundan tashqari bank valyuta bozoridagi
operatsiyalar bo‘yicha bo‘linmalarini, valyuta intervensiyalarini FZT va AQSH
g‘aznachiligi nomidan olib borilishini o‘z ichiga oladi. Bu moliya bozorlaridagi
faoliyat Nyu-York Federal Zaxira Bankini mamlakatdagi va chet eldagi moliya
bozorlaridagi tadbirlari xaqida, ayniqsa inqiroz vaqtida va FZTning
boshqaruvchilari va boshqa bozor ishtirokchilarini aloqalari xaqida ma‘lumot
bilan ta‘minlab turadi.
Nyu-York Federal Zaxira Bankining 3 asosiy o‘rin egalashining sababi, bu-
xalqaro xisoblar Bankining (Bank for InternationalSettlements, BIS) ishtirokchisi
bo‘lib xisoblanuvchi yagona FZbankidir. Shuning uchun FZB prezidenti,
boshqarma kengashi ishtirokchilari bilan bir qatorda chet davlatlari asosiy
banklari bilan birgalikda xar oylik majlislarda FZTni taqdim etadi. Chet davlatlari
markaziy banklarining boshqaruvilari bilan yaqin aloqasi va valyuta bozorlaridagi
faoliyati, Nyu-York Federal Zaxira Banki xalqaro aloqalarda markaziy banklararo
va boshqa ishtirokchilari o‘rtasida asosiy o‘rin egalashini ko‘rsatadi. Undan
tashqari Nyu-York Federal Zaxira Bankida 100mlrd.dollariga yaqin oltin zaxira
mavjud – Fort Knoxdan ko‘prok.
Nixoyat, Nyu-York Federal Zaxira Bankining presidenti - federal rezerv
prezidentlari o‘rtasida yagona FOMC ning doimiy ishtirokchisi va shu
kengashning vitse-prezidenti bo‘lib xisoblanadi. Shu sababli Nyu-York Federal
Zaxira Bankining prezidenti, boshqarma kegashining prezidenti va vitse prezidenti
– bu FZTdagi 3ta muxim shaxslar bo‘lib xisoblanadi.
1. rasm. Federal zaxira tizimi.
121
FRS okrugi
- FRS boshqaruv Kengashi
- FRS Banklari
- FRS bank filiallari
- FRS Okrugi chegaralari
(Alaska va Gavai 12 okrud ichiga kiradi)
Barcha federal zaxira banklari- bu xususiy kvazi (ma‘lum kismi davlatga
tegishli) muassasalari. Uning egalari – viloyat xususiy tijorat banklari FZTmi
ishtirokchilari. Bu banklar FZBning uzining viloyatidagi aksiyalariga ega va shu
aksiyalar buyicha dividentla yillik 6%dan oshmasligi kerak. Xar bir viloyatda
ishtirokchi-banklar 6ta viloyat federal banki direktorini saylashadi; yana 3tasini
FZT boshkarma kengashi tayinlaydi. Bu 9ta direktor bank prezidentini saylab
so‘ngra uni boshqarma Kengashi tasdiqlaydi.
Viloyatlararo direktorlari 3ta kategoriyaga bo‘linadi. A kategoriyaning 3ta
direktori (bank ishtirokchilari tomonidan tayinlagan) – bu professional bankirlar,
yana 3ta B kategoriya direktorlari, - yirik sanoat kompaniyalari, qishlok xo‘jaligi
yoki xizmat bo‘limi boshqaruvchilari. Boshqaruv kengash bilan tasdiklangan 3ta
S kategoriya direktori, jamiyat manfaatlarini taqdim etib, boshqaruvchi, xizmatchi
yoki bank aksioneri bo‘lla olmaydilar. Federal Zaxira Konuni mualliflari direktor
tanloviga shunday yondashilganki xar bir federal zaxira banki direktorini
amerikaning barcha viloyat bo‘linmalari taqdim qilishi shart.
Do'stlaringiz bilan baham: |
