” kafedrasi “Hayot faoliyati xavfsizligi”

Elektromagnit impuls yadroviy portlashda atmosferada juda katta elektromagnit maydoni vujudga kelib, bunda to‘lqin uzunligi 1 dan 1000 m va undan ham uzun bo‘ladi. Mana shu paydo bo‘lgan elektromagnit maydonning kuchi elektromagnit impulsi deyiladi.
Elektromagnit impulsining ta’sir etuvchi kuchi havodagi va er osti kabellaridagi elektr tokining qarshiligini, signa-lizatsiya, elektr o‘tkazuvchi va radio uzatkich antennalarining qarshiligini keskin oshirib yuborib, turli darajadagi falokatlarga olib keladi. Elektromagnit impulsining ta’sir darajasi, aslaha quvvatiga va portlash balandligiga, portlash markazidan uzoqligi hamda atrofmuhit xususiyatlariga bog‘liq.

3. Kimyoviy qurollar, ularning turlari va xususiyatlari

Kimyoviy qurollar - zaharli kimyoviy birikmalar bo‘lib, ular asosan zaharli moddalar hisoblanadi. Kimyoviy qurollarning kuchi, ularning zaharli xususiyatiga qarab belgilanadi.
Kimyoviy qurollar himoyalanmagan odamlarni, hayvonlarni, o‘simlik, er, suv, havo, inshoat, texnika va jamiiki ko‘rinadigan narsalarni zaharlaydi. Bunday qurollar asosan nafas yo‘li, teri, oshqozon-ichak va yaralangan joylarda qon yo‘li bilan ta’sir qilishi mumkin. Zaharlovchi moddalarning kuchi uning zaharliligi, tez ta’sir etuvchanligi va chidamliligi bilan o‘lchanadi. Bulardan tashqari, bunday qurollarning ta’sir etish diapazoni (ko‘lami) juda katta hisoblanadi.
Kimyoviy qurollar - nishonga tez va o‘ylangan maqsadga to‘la erishish darajasi bo‘yicha ta’sir etishiga qarab eng xavfli va qudratli qirg‘in qurol hisoblanadi. Chunki uning juda kichik dozasi ham juda qisqa vaqtda ta’sir etib hamma narsani zaharlaydi. Yana uning zaharlilik kuchi ma’lum vaqt mobaynida havoda, suvda, erda, hamda o‘simlik dunyosida saqlanib turadi.
Dastlab kimyoviy qurollar unitar tarzda ishlatilgan, ya’ni bitta zaharli modda kimyoviy qurol sifatida qo‘llanilgan. Keyinchalik binar, kimyoviy qurol yaratildiki, buni oldini olish va qurol asoratidan qutilish juda ham muammo hisoblanadi. Binar - ikki va undan ortiq zaharli moddasi bo‘lgan qurol demakdir.
Kimyoviy qurollarni ta’sir darajasini oshirish uchun ular ishlatilganda par, aerozol yoki tomchi holatiga o‘tkaziladi.
Kimyoviy qurollar shikastlash xususiyatiga ko‘ra: asabni pallajlovchi, (zoman, zarin, VI-iks), terini zaharlovchi (iprit, azotli iprit), umumiy zaharlovchi (sinil kislotasi, xlortsian) bo‘g‘uvchi (fozgen, difozgen), qaltiratuvchi (xloratsetofenon, adamsit), ruhiyatga ta’sir etuvchi (LSD-dietilamidlizirin kislotasi va Bi-Zet).
Zaharlovchi moddalar zaharlash xususiyatiga hamda taktik qo‘llanishiga ko‘ra quyidagi guruhlarga bo‘linadi:

•