“ ИҚтисодий таълимотлар тарихи


Д.РИКАРДО ТАЪЛИМОТИНИНГ АҲАМИЯТИ



Download 1,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet70/148
Sana09.10.2022
Hajmi1,43 Mb.
#852055
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   148
Bog'liq
Иқтисодий таълимотлар тарихи Маърузалар матни

5.Д.РИКАРДО ТАЪЛИМОТИНИНГ АҲАМИЯТИ
 
Д.Рикардо ягона иқтисодий концепция асосида пул муаммоси ва кредит, халқаро 
иқтисодий муносабатлар, солиқ, ер рентаси, халқаро меҳнат тақсимоти тўғрисида 
фунадаментал фикрлар берди. Иқтисодчи Ж.С.Милль билан дўстона муносабатда бўлган. 
Смитдан кейинроқ яшаган Д.Рикардо саноат инқилоби натижаларини тўлароқ 
тушунди, унинг фикрлари нисбатан теран бўлиб, классик иқтисодни ниҳоясига етказди; у 
саноат даврининг иқтисодчиси эди. Унинг дастлабки «
Олтин аждаҳоси тўғрисида уч 
хат
» (1809 й.) ва бошқа асарлари пул ва пул муаммоларини таҳлил қилишга бағишланди. 
1824 йилда ѐзилган «
Миллий банк тузишнинг режаси
» асари эса унинг вафотидан 
кейин босилиб чиқди. 
Рикардо умрининг охирги 4 йилини Англия парламенти аъзоси сифатида ўзинииг 
иқтисодий ғояларини амалга ошириш учун сарфлади. Парламентда «нон қонунлари»ни 


75 
бекор қилиб, иқтисодиѐтни эркинлаштириш, эркин савдо ва эркин матбуот, йиғилишлар 
эркинлигини қўлловчи нўтқлар билан чиққан. 1821й. у томондан сиѐсий иқтисод клуби 
ташкил этилган. 
У Смитнинг ғояларини қўллаш билан бирга уни тўлдирди ва қарши фикрларни 
ҳам илгари сурди. У капиталистлар ва ишчиларнинг манфаатлари бир-бирларига қарама-
қарши эканлигини очиб берди, маълумки Смитда бу манфаатлар бир эди, Рикардо ер 
эгаларининг манфаати ишчи ва капиталистларникига қарши деб уқтиради. 
Рикардодаги бу ўзгаришларга тарихий, иқтисодий ва социал омиллар мавжуд, 
улардан энг муҳими шуки, XVIII аср охири ва XIX асрнинг бошларида Англияда саноат 
тўнтарилиши рўй берди ва бу жараѐн асосан ниҳоясига етказилди. Оқибатда Англия кўп 
йиллар давомида «дунѐ фабрикаси» номини олди, саноат айниқса тез ўсди, ишчилар сони 
ортди, шаҳарлар кўпайди, лекин меҳнаткашларнинг қашшоқланиши ва эксплуататор 
синфларнинг бойиши кучайди, яъни дифференциация юз берди. Машина саноатининг 
ривожи туфайли иш куни 12-13 соатгача ўзайди, меҳнат шароити эса ѐмонлашди, 
ишчилар машинанинг қўшимча қисмига айланди, халқ оммаси кўрашга отланди, 
луддит
лар (машина синдирувчилар) ҳаракати кучайди, фабрикаларга ўт қўйилди. Аммо 
саноат инқилоби даврида пролетариат хали ягона, уюшган синфга айланмаган эди. 
Капитализм эса ривожланаѐтган тузум эди, буржуазия-сохибкорлар ҳам феодализм 
қолдикларига қарши чиқиб, прогрессив роль ўйнаган эди. 
Рикардонинг 1815 йилда ѐзилган «

Download 1,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   148




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish