§. Harakatning xususiy hollari

5.6 -§. Harakatning xususiy hollari

1. Agar bo’lsa, bo’ladi. Bu holda to’la tezlanish urinma tezlanishga teng bo’ladi

.
Demak, nuqtaning urinma tezlanishi uning tezlik modulining vaqtga qarab o’zgarishini ko’rsatadi. Harakat to’g’ri chiziqli bo’lib, harakat tezligi faqat miqdor jihatdan o’zgaradi.
2. Agar bo’lsa, bo’lib, tezlanish faqat normal tezlanishga teng bo’ladi.
, bunda harakat egri chiziqli bo’lib, tezlanish vektor egri chiziqning botiq tomoniga qarab bosh normal bo’ylab yo’naladi. Bu tezlanish vaqt o’tishi bilan nuqta tezligining yo’nalishi o’zgarishidan hosil bo’ladi. Agar bo’lsa, bunday harakat teng o’lchovli egri chiziqli harakat deyiladi. Bu harakatning tenglamasini topamiz
yoki
Aytaylik da nuqta koordinata boshidan masofada joylashgan bo’lsin.
Yuqoridagi tenglikning ikki tomonidan berilgan boshlang’ich shartlarga

ko’ra aniq integral olamiz yoki bo’lganidan kelib chiqadi.
Bu tenglama teng o’lchovli tekis egri chiziqli harakat tenglamasi deyiladi.
3. Agar bo’lsa, . Bu holda harakat tekis to’g’ri chiziqli bo’ladi. Agar harakat davomida hamma vaqt nuqta bir xil trayektoriya chizadi.
4. Agar bo’lsa, bunday harakatga tekis o’zgaruvchan egri chiziqli harakat deyiladi.
Tekis o’zgaruvchan harakat tenglamasini topish uchun harakatining boshlang’ich shartlari berilgan bo’lishi kerak.
Aytaylik t=0 da va bo’lsin ( - boshlang’ich tezlik)

Berilgan misolda a=konst bo’lganidan yuqoridagi tenglikning ikki tomonini integrallaymiz
(20)
kelib chiqadi. Bu yerdagi  ning o’rniga ni qo’yib, quyidagini olamiz

Bu tenglamaning ikki tomonini yana integrallab, tekis o’zgaruvchan harakat tenglamasini topamiz
(21)

Tekis o’zgaruvchan egri chiziqli harakatning istalgan paytdagi tezligini (21) formuladan aniqlanadi. Tekis o’zgaruvchan to’g’ri chiziqli harakat tenglamasi ham xuddi (21) formula kabi topiladi.