“ фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қЎллаб-қувватлаш йили”

Ilmiy ishning dolzarbligi: farmasevtik texnologiyasining asosiy vazifalaridan biri samarali 
dori preparatlarini yaratish va ma’lum bo’lganlarining sifatini oshirib takomillashtirishdir. Ushbu 
vazifalarni bajarishda, ko’pincha, yangi biologik faol substansiyalarni qo’llash yoki yangi 
yordamchi moddalarni ishlatish, shuningdek dori vositalarini tayyorlash texnologiyasini 
takomillashtirish bilan o’z yechimini topadi. Biofarmasevtik nuqtai nazardan surtma dori turlari 
texnologiyasiga har xil omillar o’z ta’sirini ko’rsatadi: ular dori moddasining zarrachalar dispersligi, 
yordamchi moddalar, texnologik jarayonlar va boshqalar. 
Ishning maqsadi: surtma dori turning sifatiga yordamchi moddalarning ta’sirini o’rganishdan 
iborat. 
Tadqiqot uslubi va materiallar: dori turlari texnologiyasi kafedrasida uch komponentli 
o’simlik xomashyolari (gazanda, ittikanak va qirqbo’g’im) dan suyuq ekstrakti olinib, uning asosida 

---

gel dori turi texnologiyasi ishlab chiqilgan.[1] Yallig’lanishga qarshi xususiyatga ega uch 
komponentli xomashyolarning suyuq ekstrakti asosida gidrofob va gidrofil asoslardagi (yordamchi 
moddalar) surtma dori shakllarini biosamaradorligini o’rganishda tajriba shart-sharoitlari ishlab 
chiqildi. Ta’sir etuvchi modda biosamaradorligi aniqlashning in vitro jelatin geliga to’g’ri diffuziya 
usuli qo’llanildi. Usulning mohiyati shundaki, ta’sir etuvchi modda reaktiv bilan reaksiyaga 
kirishib, natijada bo’yalgan zona hosil bo’ladi.Uning uchun 15 % jelatin geliga 5 % FeCl
3 
spirtli 
eritmasidan 1 ml qo’shib Petri kosachasiga tagi gorizantal sirtga ega ko’rinishida qo’yildi. Jelatin 
qotib qolgandan so’ng silindr yordamida teshikcha hosil qilindi va unga tayyorlangan surtmadan 0,3 
g solib qo’yildi. Kosacha usti yopilib 37° C haroratga termostatga qo’yildi.[2] 
Natijalar: Har 30 daqiqada 3-4 soat davomida bo’yalgan zonalar diametri o’lchab borildi. 
Olingan natijalar 1-jadvalda keltirilgan.