Φιλοσοφία «donishlikni sevish»



Download 130,58 Kb.
bet15/15
Sana29.08.2021
Hajmi130,58 Kb.
#158355
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
Bog'liq
фалсафа 2
ishlab chiqarish va istemol , Nizom, Forms, VideoWorks6, Фалсафа, Фалсафа, Fizika, 2 5470055663692419484, Talab va taklif nazariyasi, [Read only]nemis tili, Технически средства распознования PDF DJVU (3), QAYNOQ KLAVISHLAR , 2 5316866489620370349, 2-Чилангар-Электромонтажчи
Oʻrta Osiyo falsafasi[tahrir]

Asosiy maqola: Oʻrta Osiyo falsafasi

Oʻrta Osiyo falsafasi Zardushtiylik, keyinchalik esa Islom dinlari taʼsirida shakllangan. Muhim faylasuflardan biri - ibn Sino Oʻrta Osiyo, va umuman Islom olamida mantiq va metafizikani shakllantirdi; bunda u Arastu va Aflotun ishlariga tayandi. Ibn Sino olamning vaqt oʻqida yaratilishini rad etadi; olam uning yaratuvchisi emanatsiyasidir, deydi[25]. Ibn Sinoning bu qarashlari islomiy deizm va pandeizmga yaqindir.

Keyinchalik Oʻrta Osiyolik boshqa faylasuflar - BeruniyForobiyGʻazzoliyNavoiyBedil va hk - ibn Sino asos solgan islomiy metafizika doirasida fikrlashdi, va bu oqimlardan baʼzilari Yevropagacha yetib bordi.

Afrika falsafasi[tahrir]

Asosiy maqola: Afrika falsafasi

Boshqa falsafiy anʼanalar, masalan, Afrika falsafasi, xorijiy olimlar tomonidan nisbatan kam oʻrganiladi. Koʻpgina izlanishlar Gʻarb falsafasiga qaratilgani uchun boshqa falsafiy maktablar gʻoyalari tarqalishi qiyin kechishi mumkin. Buning ustiga, vaziyatni irqchilik muammosi murakkablashtiradi. Afrikalik muhim faylasuflar qatoriga Usmon Dan Fodio (Shimoliy Nigeriyadagi Sokoto Xalifaligi asoschisi) va Umar Tall (Senegal) kiradi; ikkovi ham islom ulamolari boʻlishgan. Mustamlakadan soʻnggi paytlar faylasuflariga misol qilib Cheik Anta DiopFrancis Ohanyido, CL Momoh va Chinweizu'larni koʻrsatish mumkin.

Zamonaviy Afrika falsafasi nafaqat Afrika qitʼasidagi, balki boshqa mamlakatlardagi kelib chiqishi afrikalik faylasuflar ishlaridan iboratdir. Bu faylasuflar safiga Frantz Fanon, Kwesi Wiredu, Paget HenryLewis Gordon, Mabogo Percy More va boshqalar kiradi.

Amaliy falsafa[tahrir]

Jamiyatdagi fikrlar uning amallariga chuqur taʼsir koʻrsatadi. Falsafani amaliy oʻrganish yangi sohalar, masalan, amaliy etika va siyosiy falsafa kabilarning paydo boʻlishiga olib keldi. KonfutsiySun TziIbn XoldunIbn RushdIbn TaimiyyahNiccolò MachiavelliGottfried LeibnizJohn LockeJean-Jacques RousseauKarl MarxJohn Stuart MillMahatma Gandhi va boshqalarning siyosiy va iqtisodiy qarashlari maʼlum hukumatlar tuzilishiga va amaliyotiga sezilarli taʼsir qildi.

Siyosiy falsafa fikrlariga zamonaviy misol oʻlaroq Chicago Universitetida Leo Strauss tomonidan Aflotun ishlariga tayanib boshlangan neokonservatizm oqimini koʻrsatish mumkin. Ushbu falsafiy oqim George W. Bush siyosatini shakllantirib, "fil suyagidan yasalgan minora"dek koʻringani bilan, dunyo miqyosida taʼsirchan boʻla oldi.



Taʼlim falsafasi sohasida John Dewey taklif qilgan ilgʻor taʼlim XX asrda Amerikada qoʻllandi. Bu oqim avlodlari hozirda bolalar uchun falsafa ishlariga hissa qoʻshmoqdalar. Carl von Clausewitz'ning siyosiy urush falsafasi davlatxalqaro siyosat va harbiy strategiyada samara berdi (ayniqsa, Ikkinchi Jahon Urushi soʻngida). Mantiq matematikatilshunoslikruhshunoslikinformatikada juda muhim unsur boʻlib qoldi.

Falsafaning boshqa amaliy qoʻllanishlari epistemologiyaga ham oiddir, u orqali bilim, ishonch, dalil tushunchalari aniqlashtiriladi (bular huquqshunoslikiqtisodiyotqarorlar nazariyasi va boshqa ilmiy dissiplinalarda kerak). Fan falsafasi ilmiy metod asoslarini belgiladi hamda ilmiy tadqiqotlar va argumentlashlar xarakterini shakllantirdi. Bu juda katta natijalarga olib keldi. Masalan, Skinner'ning qatʼiy empirik bixeviorizmi oʻn yillar davomida oʻrnashib qolgan Amerika ruhshunosligini oʻzgartirib yubordi. Chuqur ekologiya va hayvon huquqlari dunyoni faqat odamlargina emas, balki odam emaslar ham egallashini eslatib, maʼnaviy qadriyatlarni qayta koʻrib chiqishga olib keldi. Estetika musiqaadabiyot, va umuman hayotning butun sanʼat qiyofasiga oid bahslarni hal qilishga yordam bermoqda.



Umuman aytganda, falsafa tegishli sohalardagi izlanishlarning nazariy asoslarini belgilashga harakat qiladi. Zero, fikrsiz harakat maʼnosizdir.

Gohida falsafa yaxshi oʻrganilmagan yoki tushunilmagan sohaning tadqiqoti, deb koʻriladi. Lekin bu sohalar keyinchalik muayyanlashib, tayinli ilmiy boʻlimga aylanadi, masalan, bir paytlar faqatgina falsafiy deb qaralgan ruhshunoslikjamiyatshunosliktilshunoslik va iqtisodiyot hozirda matematika va mantiqqa tayanib, katta, mustaqil sohalarga aylandi. Lekin fan ilgʻorlagani sari, yangidan-yangi muammolar tugʻilaveradi, bu muammolarni hal qilishda esa avvalo falsafa yordam beradi.
Download 130,58 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2023
ma'muriyatiga murojaat qiling

    Bosh sahifa
davlat universiteti
ta’lim vazirligi
axborot texnologiyalari
zbekiston respublikasi
maxsus ta’lim
guruh talabasi
nomidagi toshkent
O’zbekiston respublikasi
o’rta maxsus
toshkent axborot
texnologiyalari universiteti
xorazmiy nomidagi
davlat pedagogika
rivojlantirish vazirligi
pedagogika instituti
Ўзбекистон республикаси
tashkil etish
haqida tushuncha
vazirligi muhammad
таълим вазирлиги
toshkent davlat
respublikasi axborot
O'zbekiston respublikasi
kommunikatsiyalarini rivojlantirish
махсус таълим
vazirligi toshkent
fanidan tayyorlagan
bilan ishlash
saqlash vazirligi
Toshkent davlat
Ishdan maqsad
fanidan mustaqil
sog'liqni saqlash
uzbekistan coronavirus
respublikasi sog'liqni
coronavirus covid
vazirligi koronavirus
covid vaccination
koronavirus covid
qarshi emlanganlik
risida sertifikat
sertifikat ministry
vaccination certificate
haqida umumiy
o’rta ta’lim
matematika fakulteti
fanlar fakulteti
pedagogika universiteti
ishlab chiqarish
moliya instituti
fanining predmeti