# 4, 2020 pedagogik mahorat*педагогическое мастерство*pedagogical skill

1-жадвал 
Илк ўспиринлар иродавий сифатларини психокоррекция қилишдан олдинги ва кейинги 
натижалар 
№
Иродавий сифатлар
Психокоррекциядан 
олдин 
Психокоррекциядан 
кейин 
T 
x 
σ 
x 
σ 
1 Масъулиятлилик 
4,46 
0,74 
7,93 
1,387 
-9,539*** 
2 Ташаббускорлик 
4,20 
1,20 
4,33 
1,11 
-1,622 
3 Қатъиятлилик 
5,86 
1,40 
7,40 
0,98 
-3,440*** 
4 Мустақиллик 
4,13 
1,76 
4,60 
0,73 
-1,104 
5 Сабр-тоқатлилик 
5,64 
1,82 
7,35 
0,92 
-3,379*** 
6 Тиришқоқлик 
3,80 
0,94 
7,20 
0,941 
-11,129** 
7 Ғайратлилик 
8,46 
1,50 
8,86 
0,83 
1,292 
8 Зийраклик 
4,00 
0,65 
5,60 
0,91 
-1,208 
9 Собитқадамлик 
4,13 
1,16 
4,73 
0,83 
1,418 
Изоҳ:
*р<0,05, **р<0,01 
https://buxdu.uz

---

# 4, 2020 PEDAGOGIK MAHORAT*ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО*PEDAGOGICAL SKILL
121 
Шуни ҳам унутмаслик керакки, психокоррекцион дастурлар муаммонинг бутунлай ҳал 
бўлишини олдига мақсад қилиб қўймайди, балки самарали иш олиб боришда муаммоларнинг 
йўқолиши ва ечилишига ҳар томонлама баҳо берилаётганига ҳам қаралади [3].
 
Илк ўспиринлар 
натижаларида методикада келтирилган тўққизта иродавий сифатдан тўрттасида ижобий ўзгариш 
кузатилди. Масъулиятлиликнинг дастлабки кўрсаткичи ва тренингдан кейинги ҳолати 4,46 ва 7,93 
миқдорни ифодалади. Сабр-тоқатлилик сифатининг тренинг олди ва тренингдан кейинги 
кўрсаткичида ҳам ижобий натижага эришилди ( 5,64 ва 7,35). Бу, албатта, яхши натижа. Чунки, сабр-
тоқатлиликнинг шаклланганлиги ўқувчиларнинг ўз хатти-ҳаракати, хулқ-атворини бошқаришида 
барқарор руҳий муҳитни, ўзига ишонч, ютуқ ва камчиликларини объектив баҳолай олиш имконини 
кенгайтиради. 
Илк ўспиринларда масъулиятлиликнинг ўсиши мустақиллик, сабр-тоқатлилик, ғайратлиликни 
ривожланишини қувватлар экан. Қатъиятлиликнинг ўсиши ғайратлиликнинг ортишига сабаб бўлди. 
Сабр-тоқатлиликни ривожлантириш орқали тиришқоқлик ва сабитқадамликнинг ўсишига эришилди. 
Тиришқоқлик эса ғайратлилик даражасини оширди. Аммо иродавий сифатларда яққол ўзгаришлар 
акс этмаган натижаларга мурожаат қилсак, уларда ҳам миқдорий жиҳатдан тафовут мавжуд, лекин 
аҳамиятли эмас. Масалан, синалувчиларда ташаббускорликнинг тренинггача бўлган ва тренингдан 
кейинги кўрсаткичларида аҳамиятли фарқ кузатилмади (4,20 ва 4,33). Ўз навбатида, мустақиллик 
(4,13 ва 4,60), зийраклик (4,00 ва 5,60), собитқадамлик (4,13 ва 4,73) каби сифатлар шулар 
жумласидандир. Юқорида синалувчиларда тўртта сифат бўйича методика меъёрларига мос 
натижалар кузатилмагани, жараённинг бундай тус олиши бизда, биргина психокоррекция дастури 
билан иродавий сифатларни коплекс ривожлантиришнинг имкони йўқ, ироданинг ҳар бир сифатини 
ривожлантиришга йўналган психокоррекцион дастурлар ишлаб чиқиш ҳамда иродавий сифатларни 
индивидуал ривожлантиришга оид машқлар тизимини шакллантириш зарур деган хулосани берди. 
Демак, биз олимлар, тадқиқотчилар ирода муаммоси доирасида ҳали кўплаб изланишлар олиб 
боришимиз керак. Ирода психодиагностикаси ва психокоррекциясига доир тадқиқотларни давом 
эттиришимиз зарур. Гарчи шундай хулосага келган бўлсакда, биз илк ўспиринларнинг тренинглардан 
кейинги ҳолати бўйича иродавий сифат кўрсаткичлари ўртасида муносабатларни аниқлаш мақсадида 
корреляцион ишларни амалга оширдик. Навбатдаги таҳлиллар шунга қаратилади.
Назорат гуруҳидаги ўқувчиларнинг иродавий сифатларида қисман ўзгариш бўлган, аниқловчи 
ва назорат тажрибалари орасидаги фарқлар аҳамиятсиз. Бу эса биз тузган психокоррекцион 
ривожлантирувчи дастурнинг самаралилигидан далолат бермоқда. Психокоррекциядан кейинги 
натижаларда илк ўспиринларнинг иродавий сифатлари ўртасида алоҳида боғлиқликлар мавжудлиги 
аниқланди.