# 3-son 2019. indd

“XALQ TA’LIMI” ilmiy-metodik jurnali. 2019. № 3.   www.xtjurnali.zn.uz
O‘
zbek xalq harakatli o‘yinlarining paydo bo‘lishi va rivojlanishiga oid shu 
kungacha saqlanib qolgan qadimiy me’morchilik obidalari, xalq og‘zaki 
ijodi namunalari va amalga oshirilgan ilmiy tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, 
harakatli o‘yinlar eng ibtidoiy davrdanoq boshlanib shu kunga qadar takomillashib, o‘z 
mohiyatini saqlab qolgan. 
O‘yinlarning tabiiy-tarixiy taraqqiyoti mehnat jarayoni bilan bog‘liq bo‘lib, uning 
dastlabki shakli ibtidoiy jamiyatda sinkretik (qorishiq) san’at qismi sifatida tasvirlanib, 
dastlabki mehnat omillari va jismoniy faoliyatni ifodalagan.
1
Qadimdan ajdodlarimiz o‘zaro tortishuv, turtishish, kurashish, yoydan o‘q otish, 
tez yurish va yugurish, nayza otish, bir oyoqda sakrash, uzoqqa sakrash, irg‘itish, tosh 
otish, nishonni urish, otda yurish va kuch sinashish, ov qilish kabilarni bajarishlari as-
nosida harakatli o‘yinlar elementlari ham namoyon bo‘lgan.  Tarix guvohlik berishicha, 
turli davrlarda ma’naviy va siyosiy arboblar harakatli o‘yinlarga e’tibor qaratganlar, jum-
1
 T.S. Usmonxo‘jaev va boshq. Milliy va harakatli o‘yinlar. – T., 2015. 10-b.
Maqolada harakatli o‘yinlar tarixi, rivojlanishi va o‘zbek xalq harakatli o‘yinlari tasnifi, mak-
tabgacha yoshdagi bolalarda harakatli o‘yinlarni o‘tkazish metodikasi hamda jismoniy tarbiya 
mashg‘ulotida qo‘llaniladigan harakatli o‘yinlar mazmuni yoritilgan. 
Kalit so‘zlar. Maktabgacha yosh davri, bolaning jismoniy rivojlanishi, asosiy harakatlar, 
ko‘nikma va malakalar, harakatli o‘yin. 
В статье освещается  история развития и классификация узбекских подвижных игр. 
Даны методические рекомендации по организации проведения подвижных игр с детьми 
дошкольного возраста в процессе занятий физического воспитания.