# 3-son 2019. indd

TAHRIRIYAT
Z
amon  bilan  hamnafas  yashash  –  har  bir  soha,  tizim  oldida  turgan  dolzarb 
masala. XXI asr axborot texnologiyalari davri deya ta’riflanganiga ham chorak 
asrdan oshib ketdi. Biroq har qanday yo‘nalish mustahkam iqtisodiy asosga 
ega bo‘lsagina samara berishi barchaga ayon. Bu borada innovatsion texnologiyalardan 
keng foydalanish esa nur ustiga nurdir. Shu ma’noda umumta’lim tizimi ham bugun davr 
bilan hamohang bo‘lishi, ya’ni tijoratlashtirilishi zarurmikin?! 
O‘zbekiston uchun istiqbolli, davlat talablariga mos keladigan ta’lim tizimini yara-
tish porloq kelajakka yo‘naltirilgan yagona yo‘ldir. Mamlakatda bu borada ulkan ishlar 
amalga oshirilmoqda. 
Ta’lim tizimini modernizatsiyalash tendensiyalaridan biri bu uni 
tijoratlashtirishdir. O‘tgan asrning oxirida jahon xo‘jaligida yangi bir tarmoq shakllandi 
bu, xalqaro ta’lim xizmatlari bozori. Ushbu bozorning yillik aylanma mablag‘lari bir necha 
o‘n milliard AQSh dollaridan ko‘p, ta’lim xizmatlari iste’molchilarining hisobini demografik 
tahlillardan bilib olish qiyin emas. Shuningdek, eksportning ham yangi yo‘nalishi – xorijiy 
ta’lim oluvchilarni jalb qilish maqsadi paydo bo‘ldi.
Xalqaro savdo tashkilotining ma’lumotiga ko‘ra, jahon ta’lim xizmatlari bozori haj-
mi bugungi kunda 50-60 mlrd. AQSh dollarini tashkil qiladi. Bu sohada ilg‘or mamlakat 
AQShdir, u jahon ta’lim xizmatlari moliya aylanmasinig chorak qismini nazorat qiladi. 
Ikkinchi o‘rinda Buyuk Britaniya 15 foizni, keyingi o‘rinlarda Germaniya va Fransiya 10-
12 foizni, Avstraliya, Kanada va Ispaniya 7-8 foizni o‘zlashtirmoqdalar. Bu qisqa tahlil-
dan qanday xulosa chiqarish mumkin, bizning uzluksiz ta’lim tizimimiz raqobatbardosh 
emasmi?
Ta’lim xizmatlari bozori hozirgi kunda uzluksiz ta’lim tizimining barcha bo‘g‘inlarida 
shakllanmoqda. Har qanday innovatsiya kabi ta’limni tijoratlashtirish ham o‘zining ijobiy 
va salbiy tomonlariga ega.
Iqtisodiyot – bu shunday xo‘jalik tizimiki, u zarur hayotiy ne’matlarni yaratish yo‘li 
bilan odamlar va jamiyat ehtiyojini qondiradi, xo‘jalik yuritish faoliyatini yaxshilaydi, ishlab 
chiqarish samaradorligini ta’minlaydi. Demak, inson birinchi navbatda, moddiy talab-ehti-
yojini qondirishga iqtisodiy faoliyat orqali erishadi, o‘z rizq-ro‘zini yaratadi. Bunga erishish 
uchun avvalambor, ta’lim oluvchilarning iqtisodiy tafakkurini rivojlantirish zarur, bular:
− iqtisodiy qonuniniyatlarni o‘rgatuvchi bilimlar bilan qurollantirish;
− davlat va jamiyatning iqtisodiy siyosatini to‘g‘ri anglab yetish;
− iqtisodiy faoliyatda faol ishtirok etish;
− mehnat qilishning ilg‘or shakl va metodlarini o‘rganib olishga yo‘llaydigan dastlab-
ki malakalarni egallab olish.
Bozor iqtisodiyoti islohotlarini amalga oshirishda qanday chora-tadbirlar ko‘rilis-
hidan qat’i nazar, malakali mutaxassislar yetishmas ekan, qo‘yilgan maqsadga erisha 
olish dargumon.