درس اول Birinchi dars Fors tili

بعصی‘ برخی	ba’zi, barxi
ba’zi, ayrim
لطف شما زیاد	lotf-e šomā ziyād	iltifotingiz uchun rahmat
خیلی ممنونم	xeyli mamnunam	juda minnatdorman
سپاسگزارم	sepāsgozāram	minnatdorman

Takrorlash uchun savollar

1. و [vāv]harfi qachon undosh “v” tarzida o’qiladi?

2. “i” uzun unlisini ifodalaydigan holatlariga qaysi so’zlar misol bo’la oladi?

3. Qisqa “o” tovushini ham ifodalaydimi?

4. و [vāv] harfi qachon o’qilmaydi? Misollar keltira olasizmi?

درس هجدهم

O’n sakkizinchi dars
واژگان

Lug‘at

مورچه	murče	chumoli
سنجا قک	sanjāqak	ninachi
سرما	sarmā	sovuqlik
میلرزید	milarzid	qaltirardi
پناهگاهی	panāhgāhi	biror boshpana
جستوجو میکرد	jost-o ju mikard	qidirardi
کمک خواست	komak xāst	yordam so’radi
خانه ای	xāne-i	birorta uy
نساختی	nasāxti	qurmading
دانه	dāne	don-dun
جمع نکردی	jam’ nakardi	yig’mading
میدرخشید	midaraxšid	charaqlardi
دو باره	dobāre	yana, boshqatdan
با التماس	bā eltemās	yolvorib
خواهش کرد	xāheš kard	iltimos qildi
مرحمت کن	marhamat kon	rahming kelsin
بده	bedeh	Ber
میترسم	mitarsam	qo’rqaman
بدهم	bedeham	bersam
بمانند	bemānand	qoladilar
هلاک شوند	halāk šavand	halok bo’ladilar

ل [lām] va م [mim] harflari
ل [lām] harfining asosiy qismi satr ustida, alifga o’xshaydi. Quyi qismi huddi “nun” kabidir. Diqqat qiling:

So’z oxiri	So’z o’rtasi	So’z boshi	Alohida shakli	Tovush
ل	ﻠ	ﻠ	ل	“l”

م [mim] harfining shakllari quyidagi ko’rinishga ega:

So’z oxiri	So’z o’rtasi	So’z boshi	Alohida shakli	Tovush
ﻢ	ﻤ	ﻣ	م	“m”

م [mim] harfi alohida yozilganda ko’zchasi tepaga qaragan bo’ladi. Boshqa ko’rinishlarda esa pastga qaraydi.

متن

مورچه و سنجا قک
فصل زمستان بود. سنجا قک از سرما میلرزید و پناهگاهی جستوجو میکرد. او در خانه مورچه را زد. مورچه دررا باز کرد. سنجا قک از او کمک خواست. مورچه پرسید: چرا در تابستان کار نکردی خانه ای نساختی؟ چرا دانه جمع نکردی؟ سنجا قک جواب داد: آخر آنوقت آفتاب میدرخشید. اطراف سبز و خرم بود. من پرواز میکردم و بازی میکردم و اصلا وقت نداشتم. مورچه گفت: من هم تابستان را دوست دارم ولی در تابستان یک خانه برای خانواده خود ساختم. دانه جمع کردم.سنجا قک دو باره با التماس خواهش کرد: برای من مرحمت کن و از خانه خود جای بده. من گرسنه ام و خسته ام. مورچه به او چنین جواب داد: میترسم که اگر به تو در خانه خود جا و غذا بدهم بچه هایم گرسنه بمانند و هلاک شوند.

Murče va sanjāqak
Fasl-e zemestān bud. Sanjāqak az sarmā milarzid va panāhgāhi jost-o ju mikard. U dare xāne-ye murčerā zad. Murče darrā bāz kard. Sanjoqak az u komak xāst. Murče porsid: cherā dar tābestān kār nakardi, xāne nasāxti? Sanjāqak javāb dād: āxer ān vaqt āftāb midaraxšid. Atrāf sabz-o xorram bud. Man parvāz mikardam, bāzi mikardam va aslan vaqt nadāshtam. Murče goft: man ham tābestānrā dust dāram vali dar tābestān yek xāne barāye xānevādeye xod sāxtam. Dān jam’ kardam. Sanjāqak do bāre eltemās xāhesh kard: barāye man marhamat kon va az xāneye xod jāy bedeh. Man gorosneam va xasteam. Murče be u javāb dād: mitarsam ke agar be to dar xāneye xod jā va γazā bedeham bačehāyam gorosne bemānand va halāk šavand.
1-mashq. ل [lām] va م [mim] harflarini yozishni mashq qiling. Daftaringizga 10-15 qator yozing.
2-mashq. Quyidagi so’zlarni o’qing va daftaringizga yozib oling.

ماهی	لک لک
میل	لیکن
مامان	میمون
مهر	مثل
محمود	موش
لیلی	مروارید
لباس	امر
لب	بلبل
پول	لطف
مال	لطیف

3-mashq. Transkripsiyada berilgan so’zlarni arab-fors alifbosida yozing va yodlang.

sil	hast
dir	xān
mey	xureš
bām	xoršid
dām	doulat
sāl	ālude
varaγ	mariz
‘āγel	nāmdār

Xattotlik mashqlari

				“l”
				“m”

درس نوردهم

O’n to’qqizinchi dars
واژگان

Lug‘at

جنوب غرب	jonub-e γarb	janubi g’arbiy
دریای خزر	daryā-ye xazar	kasbiy dengizi
عراق	arāq	iroq
ترکیه	torkiye	turkiya
دریای عمان	daryā-ye ommān	ummon dengizi
خلیج فارس	xalij-e fārs	fors ko’rfazi
شصت	šast	oltmish
بیست و چهار	bist-o čahār	yigirma to’rt
استان	ostān	viloyat
کم آب	kamāb	suvi kam
ثروت	sarvat	boylik
نفت	naft	neft

Ayrim harflarning birikmalari
1. ک kāf yoki گ gāf bianا alif birikmasi (kā yoki gā).

ک kāf yoki گgāf ا alifdan oldin kelsa, bu harflarni alifga yotqizib کا yoki گا shaklida yozish kerak. Masalan: کار [kār] – “ish”, گاو [gāv] – “sigir”,کارگر [kārgar] – “ishchi”, سیگار [sigār] – “tamaki”

2. ک kāf yoki گ gāf bilan ل [lām]birikmasi.

Bu yerda ham ک kāf yoki گgāf ل lāmga yotqizib yoziladi. Masalan: گل [gol] –“gul”,مشکل [moškel] –“qiyin”جنگل [jangal] – “o’rmon” kabi.

3. ل [lām] bilan ا [alif] birikmasi.

Bu birikma لا yoki ﻼ shaklda yoziladi. Diqqat qiling: لاله [lāle] – “lola”, لازم [lāzem] – “zarur”,استقلال [esteγlāl] – “mustaqillik”.

4. ک kāf yoki گ gāf ning لا [lāmalif] bilan birikmasi.

Bu birikma quyidagicha yoziladi: گلا کلا

Masalan:کلاس [kelās] – “sinf”,گلابی [golābi] –“nok”, کلاغ [kolāγ] - “shapka”.

متن

ایران
کشور ایران در جنوب غرب ﺁسیا واقع است. کشورهای افغانستان‘ پاکستان ‘ عراق‘ ترکیه و آذربایجان همسایه ایران است. در شمال ایران دریای خزر و در جنوب آن دریای عمان و خلیج فارس واقع است. کشور ایران بزرگ است. جمعیت ایران شصت ملیون نفر است. پایتخت ایران شهر تهران است. کشور ایران از بیست و چهار استان عبارت است. تهران‘ اصفهان‘ شیراز‘ مشهد و تبریز شهرهای بزرگ ایران است. در کشور ایران کوه ها و صحرا ها خیلی زیاد است. رودخانه های ایران کم آب است. ثروت اساسی ایران نفت است.