درس اول Birinchi dars Fors tili

ko’chada odam ko’p

darsrā hāzer kardid?		dars tayyorladingizmi?
bale, darsrā hāzer kardam		ha, tayyorladim

Takrorlash uchun savollar

1. 
   “T” tovushini bildiradigan tovushlar nechta? Ular qaysilar?
   
2. 
   “T” tovushi bor so’zlardan misollar keltira olasizmi?
   

3.“غ ” - bu qaysi harf ? nomi nima va qaysi tovushni beradi?
درس پانزدهم

O’n beshinchi dars
واژگان

Lug‘at

ta’tilāt-e zemestāni		qishki ta’til
bist-o panjom		yigirma besh
āγāz mishavad		boshlanadi
nist		yo’q
esterāhat mikonand		dam oladilar
bačehā		bolalar
sirk		sirk
jašn-e sāl-e nou		yangi yil bayrami
barnāmehāye jashn		bayram tomoshalari
deraxte kāj		archa daraxti
dust dārim		yaxshi ko’ramiz

ع “ayn” harfining o’qilish qoidalari

ع “ayn” harfi arab tilidan kirib kelgan so’zlarda uchraydi. Arab tilida bu harf undosh tovush hisoblanib, sirg’aluvchi o’ngach tovushdir. Fors tilida ع “ayn” harfi aynan arab tilidagidek talaffuz etilmaydi.Fors tilida uni to’g’ri talaffuz qilish uchun quyidagi qoidalarni bilish zarur:

1. ع “ayn” harfi so’z boshida undoshlardan oldin kelganda qisqa unli “a”, “e”, “o” tovushlarini ifodalaydi: عدد [adad] - son, علم [elm] – ilm, عمر [omr] - umr.

2. So’z o’rtasida ikki undosh orasida kelganida ikki qisqa “a” , “e” , “o” unli shaklida talaffuz qilinadi. Masalan:تعلیم [ta’lim] – ta’lim, معمار [me’mor] – me’mor, بعد[ba’d] – keyin.

So’z o’rtasida cho’ziq unlilardan keyin qisqa unli shaklida o’qiladi: ساعت [sāat] – soat, فاعل [fā’el] – harakatchan.

3. So’z oxirida undoshlardan keyin ع “ayn” ayirish belgisi kabi yengil tin olish bilan ifodalaniladi: رفع [raf’] – qaytarish, ربع [rob’] – chorak, منع[man’] – man qilish.

4. So’z oxirida cho’ziq unlilardan keyin kelsa ع “ayn” talaffuz qilinmaydi:

شروع[šoru] – boshlash, سریع [sari] - tez

5. So’z boshida ا alifdan oldin kelsa, “ā” shaklida, و(vāv)dan oldin kelsa “u” yoki “ou” shaklida, ی (yā) harfidan oldin kelsa “i” yoki “ey” shaklida o’qiladi. Masalan: عاشق [āšeγ] – oshiq, عون [own] –ko’mak, عود[ud] – ud daraxti, عیب [ eyb] – ayb.

6. So’z o’rtasida va oxirida عا ( ayn va alif), عو ( ayn va vāv), عی (ayn va yā) birikmasi tarzida kelsa, ayirish belgisi kabi o’qiladi. Masalan: مسعود [mas’ud] - baxtli, تبعید [ tab’id] – bagapta , افعی [af’i] – zaharli ilon.

7. ﻋ ا (alif va ayn) shaklida kelsa, “e” yoki “a” tovushini ifodalaydi. Masalan: اعتبار [e’tebār]- e’tibor.

Matn

Ta’tilāt-e zemestāni
Az bist-o panjom-e desāmbr dar dabirestānhā ta’tilāt-e zemestāni āγāz mishavad. Ta’tilāt-e zemestāni do hafte ast. Ta’tilāt-e zemestāni dar dabirestānhā dars-hā nist. Šāgerdān esterāhat mikonand. Dar ta’tilāt-e zemestāni bačehā dar meydānhā, tātrhā va sirk barnāmehāye jašn-e sāl-e nourā tamāšā mikonand. Ānhā dar atrāf-e deraxte kāj raγs mikonand va āvāz mixānand. Mā ta’tilāt-e zemestānirā xeyli dust dārim.
1-mashq. Quyidagi so’zlarda ع “ayn” talaffuziga e’tibor bering va ularni yozib oling, har bir so’zda “ayn” o’qilishini tushuntirib bering.

عصر	معنی	عادی	وداع
عدد	معلوم	عزم	وسیع
عبور	معروف	بعد	سریع
عروس	طبع	معذور	خلع

2-mashq. Transkripsiyada berilgan so’zlarni arab- fors alifbosida doskaga yozing va ko’chirib oling.

zāγ	ta’til	adab
choγondar	‘eyd	šo’be
asr	‘aziz	jam’
sāat	‘ozr	raf’
soru	man’	‘ud
an’ām	sari’	Isā

3-mashq. Quyidagi so’zlarning o’qilishini o’qituvchidan so’rang va takrorlang.

چراغ	عبور
غنچه	عظیم
غریب	رعد
غرب	داعی
غبار	عبا
غایب	ابلاغ
عادی	داغ
عجیب	شاعر

Xattotlik mashqlari

				“F”
				“Q”
				“N”

				“’”
				“G’”

Yod olish uchun so’z va iboralar

in		bu
ān		u
hamin		mana shu
hamān		o’sha
injā		bu yerda, bu yerga
ānjā		u yerda, u yerga
četour?		qanday?, qanaqa?
kojā?		qayerda?
ki?		kim?
key?		qachon?
čiz?		nima?
in kist?		bu kim?
in čist?		bu nima?
in mard kist ?-		bu kishi kim?
in mard dānešyār ast		bu kishi o’qituvchidir
ān doxtar kist?		u qiz kim?
ān doxtar šāgerd ast		u qiz o’quvchidir

Takrorlash uchun savollar

1. 
   ع harfi arab tilida qanday tovushlar qatoriga kiradi?
   
2. 
   ع so’z boshida qaysi qaysi tovushlarni ifodalaydi?
   
3. 
   ع so’z o’rtasida kelganda qanday o’qiladi?
   
4. 
   ع so’z oxirida kelganda-chi?
   
5. 
   ع alif, vāv, yāy bilan birikkanda qanday o’qiladi?
   

درس شانزدهم

O’n oltinchi dars
واژگان

Lug‘at

شمارش سال	šomāreš-e sāl	yil hisobi
آمادگی میگیرند	āmādegi migirand	tayyorgarlik ko’radilar
تزیین میشود	tazyin mišavad	bezatiladi
شبنشینی	šabnešini	kechqurungi o’tirish
میز جشن	miz-e jašn	bayram stoli
پر میکنند	por mikonand	to’ldiradilar
نزدیکان	nazdikān	yaqinlar
قوم و خویشان	qoum-o xišān	qarindosh urug’lar
نصف شب	nesf-e šab	yarim kecha
دور میز	dour-e miz	stol atrofida
موفقیت در سال نو	movaffaγiyyat dar sāl-e nou	yangi yilda muvaffaqiyat
ادامه دارد	edāme dārad	davom etadi

گ (gāf), ک (kāf),ق (γāf), ف (fe) harflari

“fe” harfi ف ko’rinishiga ega. “γāf” esa ق ko’rinishga ega. Bu harflarning alohida shakli va so’z oxiridagi shakli bir-biridan farq qiladi va so’z o’rtasidagi shakli faqat nuqtasi bilan farq qiladi. Diqqat qiling: