“ ” 2019 yil 5A120101-Adabiyotshunoslik(ingliz adabiyoti)mutaxassislik magistranti Kuliyeva Dilshoda Alijon qizi

Come my dark eyed one come and show your kindness, 
Weave a nest for yourself, in the depth of my pupils. 

---

51 
Ko‗rib turganimizdek, ikkinchi misra tarjimasi asliyatni to‗laqonli ochib bera 
oladi. Ya‘ni g‗azaldagi oshyon, istiqomat ma‘nolarini anglatuvchi vatan so‗ziga 
ma‘no jihatdan mos ekvivalent nest (―in‖) so‗zi qo‗llangan, ya‘ni 
―ko‗zlarimning tubida o‗zingga vatan, in qilib olgin‖ ma‘nosining anglashilishi 
asliyatga muvofiq tushgan.
54
Tarjimadagi bu misrani botiniy va zohiriy jihatdan 
tahlil qilsak, xar ikkala ma‘no saqlanib qolganligini ko‗ramiz. 
Asliyatda, oshiq go‗zaldan muruvvat va vafo yo‗lini tutishini, odamiylikni 
odat qilishini so‗raydi (fan qilmoq – odat (kasb) qilmoq). 
Har ikkala so‗zning qo‗shiluvidan yuqoridagi ma‘no hosil bo‗lgan va 
bunda dunyoviy jihatdan oshiq o‗z ma‘shuqasiga endi uzoq ayriliqdan so‗ng 
odamgarchilik qilib, vafo qilishni so‗raydi. So‗fiyona talqin etilganda esa – 
iltijo, jamol orzusi, ya‘ni Ollohning lutfu ehsoni tajallisidan umidvorlik. So‗fiy 
uchun o‗z nigohida, qorachig‗ida ilohiy nur jilvalanishi, olamni shu muborak 
nur orqali ko‗rish oliy baxt. Ammo tarjimada 
fan qilg‗il
undalmasi o‗rniga 
show 
your kindness 
(olijanobligini ko‗rsat) buyruq gapi berilgan. Vaholanki, oshiq yor 
vasliga yeta olmay ginalab, ma‘shuqadan insoniy olijanoblik, so‗fiy esa 
Allohdan vaslidan benasib qilmaslikni so‗raydi. Tarjimada qo‗llangan 
ekvivalent bunga qarama-qarshi ma‘no kasb etgan. Ma‘shuqaning olijanob 
emasligidan iztirob chekayotgan oshiq va Allohning nazaridan chetda 
qolayotgan so‗fiy tarjimada uchramaydi. 
Navoiy baytda Sharq badiiy san‘atlaridan tardi aks (qaro ko‗zum va 
ko‗zum 
qarosida), 
tajnis 
san‘atidan 
(mardum 
va
 mardumlig‗)
unumli 
foydalanadi. Tarjimada shoir foydalangan she‘riy san‘atlar Sharq she‘riyati 
uchun xarakterli ekanligini hisobga olib, ularning tarjimada uchramasligini 
tabiiy hol deb baholash mumkin. Ammo baytlar orasidagi qofiyadoshlikning 
yo‗qligi g‗azal ohangining uslubiy jihatdan buzilishiga olib kelgan. Ushbu 
54
Shuxrat Sirojiddinov, Gulnoza Odilova.
―Jahon adabiyoti‖ jurnali, 2013–4

---

52 
baytni quyidagicha tarjima qilganda tarjimada adekvatlik yuzaga kelgan bo‗lar 
edi: 
Come my dark eyed one come and learn then kindness 
In the depth of my pupils, weave for yourself a nest 
2-bayt: 
Yuzung guliga ko‗ngil ravzasin yasa gulshan, 
Qading niholig‗a jon gulshanin chaman qilg‗il. 
Bu baytni navoiyshunos olim Nusratilla Jumaxo‗ja shunday sharhlaydi: 
Mazkur baytda tasvir ancha sodda va muayyan, biroq bu bayt ham bir 
qancha ramziy iboralardan tarkib topgan bo‗lib, ularni sharhlamasdan mazmun-
mohiyatini anglab yetish qiyin: 1. 
Yuzung guli – 
zohiriy ma‘nosi – ―yor 
chehrasi‖. Botiniy ma‘nosi – ―Haq jamoli‖. 2. Ko‗ngul ravzasi – ko‗ngil bog‗i, 
inson ruhiyat olami. 3. 
Qading niholi yorning niholdek 
qaddi-qomati, jon so‗zi 
tarkibidagi (arab yozuvida) 
alif
harfi, ilohiy ma‘shuq qomati. 
4. Jon 
gulshani
oshiqning vujudi, bag‗ri, 
alif 
harfining maskani bo‗lmish 
jon
so‗zi – 
manzurning javlongohi. 
Birinchi misra ―sening yuzing mening ko‗nglim bog‗ida gul ochsin‖ 
ma‘nosidagi visol ilinjini ta‘kidlab keladi. Shuningdek, bu misrada birinchi 
baytning mantiqiy davomi ham anglashilib turibdi. Ma‘lumki, ko‗z – 
ko‗ngilning oynasi. Yor jamoliga muyassar bo‗lgan ko‗ngil yorishadi. Ko‗z 
qorachig‗ida makon qurgan yor jamoli chuqur tomir yozadi, ko‗ngilda aks sado 
beradi, ko‗ngil bog‗ida ishq chechaklari gullaydi, bo‗stonga aylanadi. Shuning 
uchun lirik qahramon ―Sening alifdek qomating niholi mening joni dilim 

---

53 
bog‗ida yashnasin va yuzing guli bu bog‗ni gulshanga evirsin,‖ – deya ilinj-iltijo 
izhor etmoqda
55
. 
2-baytdagi 1-misraning inglizcha tarjimasi: