Ўзбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг 322-моддасида жиноят ишини қўзғатиш сабаблари ва асослари белгиланган

1. 
   Ўзбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг 322-моддасида жиноят ишини қўзғатиш сабаблари ва асослари белгиланган.
   

Жиноят ишини қўзғатиш сабаблари ва асосларини таҳлил қилинг.
Jinoyat ishini qo‘zg‘atish sababi deganda, qonunda belgilangan hamda tergovga qadar tekshiruv organi mansabdor shaxsi, surishtiruvchi, tergovchi, prokurorga tayyorlanayotgan yoki sodir etilgan jinoyat haqida ma’lumot beradigan manba tushuniladi. Sababning mavjudligi ushbu vakolatli shaxslarning jinoyat ishini qo‘zg‘atish zarurligi haqidagi masalani ko‘rib chiqish majburiyatini yuzaga keltiradi.
JPKning 322-moddasiga ko‘ra, jinoyat ishini qo‘zg‘atish uchun:
1) shaxslarning arizalari;
2) korxona, muassasa, tashkilot hamda jamoat birlashmalari va mansabdor shaxslar bergan xabarlar;
3) ommaviy axborot vositalarining xabarlari;
4) jinoyat sodir etilganligini ko‘rsatuvchi ma’lumotlar va izlarni surishtiruv organi, surishtiruvchi, tergovchi, prokuror yoki sudning bevosita o‘zi aniqlashi;
5) aybini bo‘yniga olish haqidagi arz sabab bo‘ladi.

2. 
   Ўзбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг 322-моддасида жиноят ишини қўзғатиш сабабларидан бири сифатида “шахсларнинг аризалари” кўрсатиб ўтилган.
   

Жиноят ишини қўзғатиш сабабларидан бири “шахсларнинг аризалари”га қўйилган талаблар, шунингдек айбини бўйнига олиш ҳақидаги арздан ўхшаш ва фарқли жиҳатларини баён қилинг.
Shaxslarning arizalari. Bular jinoyat ishini qo‘zg‘atishning amaliyotda eng ko‘p tarqalgan sababidir. JPKning 324-moddasiga muvofiq, shaxslarning jinoyat to‘g‘risidagi arizalari yozma yoki og‘zaki bo‘lishi mumkin. Fuqarolarning og‘zaki arizalari bayonnomada qayd etiladi. Bayonnomada quyidagi ma’lumotlar bo‘lishi kerak:
– ariza qabul qilingan joy va vaqt;
– arizani qabul qilgan shaxsning lavozimi va familiyasi;
– ariza beruvchi haqidagi ma’lumotlar (familiyasi, ism-sharifi, tug‘ilgan yili, lavozimi va ish joyi, shaxsini tasdiqlovchi pasport yoki boshqa hujjat, uy adresi)
Shaxslarning jinoyat to‘g‘risidagi arizalari yozma yoki og‘zaki bo‘lishi mumkin. Yozma ariza arz qiluvchi shaxs tomonidan imzolangan bo‘lishi lozim.
Og‘zaki ariza bayonnomada qayd etiladi. Bayonnomada arz qiluvchi, uning yashash va ishlash joyi, shuningdek shaxsiy hujjatlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar aks ettirilishi lozim. Basharti arz qiluvchi hujjat ko‘rsata olmasa, uning shaxsi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni boshqa yo‘llar bilan tekshirish chorasi ko‘rilishi kerak.
Arz qiluvchi jinoyat to‘g‘risida bila turib yolg‘on xabar berganlik uchun jinoiy javobgarlikka tortilishi haqida ogohlantiriladi va bu xususda bayonnomada qayd qilinib, uning imzosi bilan tasdiqlanadi. So‘ngra bayonnomada jinoyat sodir etish holatlari xususidagi ma’lumotlar arz qiluvchi nomidan, iloji boricha so‘zma-so‘z aks ettiriladi. Bayonnomani arz qiluvchi va arizani qabul qilgan mansabdor shaxs imzolaydilar.

3.