Zamonaviy to’quv dastgohlari Reja

Zamonaviy to’quv dastgohlari

Reja:

1.To'quv dastgohida toqimaning shakllanishi va unda qatnashadigan mexanizmlar

2. To‘quv dastgohlarining turlari

3. To’quv dastgohlari tarixi

To'quv dastgohida toqimaning shakllanishi va unda qatnashadigan mexanizmlar

To‘qima to‘quv dastgohida ikki sistema iplarning o‘zaro o‘rilishi natijasida hosil bo‘ladi. To‘qima uzunligi bo‘ylab joylashgan iplarni tanda yoki tanda iplari, ularga tik, ya’ni to‘qima eni bo‘ylab joylashgan iplarni arqoq yoki arqoq iplari deyiladi.
To‘quv dastgohida to‘qimaning shakllanish jarayoni quyi- dagicha bajariladi: tayyorlov bo‘limida ohorlangan tanda ipi o‘ralgan to‘quv g‘altagi 1 (1.3-rasm) dastgohning orqa tomoniga o‘rnatiladi. Tanda iplari to‘quv g‘altagidan chuvalib chiqib, skalo 2 ni egib o‘tib, lamel 3 va shodalar 5,6 da o‘rnatilgan gula (galevo) 4 ning tirqishlaridan o‘tadi. So‘ngra tanda iplari tig‘ 7 ning tishlari orasidan o‘tadi. Tig‘ 6 dastgoh batan mexanizmi to‘siniga qo‘zg‘almas qilib o‘rnatilgan. To‘qimani hosil qilish uchun shodalar yordamida tanda iplarining bir qismi ko‘tarilib, ikkinchisi pastga tushadi, natijada bo‘shliq – homuza (çåâ) hosil bo‘ladi, bu bo‘shliqqa moki 8 dan yoki boshqa usul bilan arqoq ipi tashlanadi.



1.3-rasm. To‘quv dastgohining texnologik chizmasi.

Tashlangan arqoq ipini tebranma harakat qilayotgan batan 15 da o‘rnatilgan tig‘ to‘qima qirg‘og‘iga surib kelib siqib qo‘yadi. Buning natijasida to‘qimaning bir elementi hosil bo‘ladi. Hosil bo‘lgan to‘qima yo‘naltiruvchi (ãpóäíèöà) 12 ni egib, tor- tuvchi val 13 orqali yo‘naltiruvchi valiklardan o‘tib, to‘qima o‘raladigan val 14 ga o‘raladi.

To‘quv dastgohida to‘qima hosil qilishda quyidagi asosiy mexanizmlar qatnashadi:

• 
  tanda iplarini vertikal tekislikda harakatga keltirib, ko‘- tarilgan va pastga tushirilgan iplar orasida bo‘shliq – homuza hosil qiluvchi mexanizm;
  
• 
  hosil bo‘lgan homuzaga moki yoki boshqa usulda arqoq tashlovchi mexanizm;
  
• 
  tashlangan arqoq ipini tig‘ yordamida to‘qima qirg‘og‘iga jipslovchi (siqib qo‘yuvchi) – batan mexanizmi;
  
• 
  hosil bo‘lgan to‘qimani tortib olib maxsus valga o‘rovchi mexanizm – mato rostlagich;
  
• 
  tanda ipini to‘qima hosil bo‘lish zonasiga ma’lum taranglikda uzatuvchi mexanizm – tanda tormozlari yoki tanda rostlagichlari.
  

To‘quv jarayonidagi to‘qimalarda nuqsonlar bo‘lmasligini quyidagi avtomatik moslamalar nazorat qiladi:

• 
  tanda kuzatuvchi – to‘quv dastgohida yakka tanda ipi uzilganda, dastgohni avtomatik ravishda to‘xtatib, to‘qimada
  

„tanda yetishmaslik“ nuqsoni bo‘lmasligining oldini oladi;

• 
  arqoq nazoratchilari – to‘quv dastgohida arqoq ipi uzilganda dastgohni to‘xtatib, to‘qimada „arqoq yetishmaslik“ nuqsoni bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaydi;
  
• 
  moki yoki arqoq tashlagichlar homuzada to‘xtab qolsa, dastgohni to‘xtatuvchi avtomatik moslama.
  

To‘quv dastgohining hamma mexanizm va qismlari elektr yuritmadan harakatga keladi.
Dastgohda to‘quv jarayoni to‘g‘ri boshlanishi uchun, ishlay boshlaganda uning bosh vali tez harakatga kelishi lozim. Dastgoh bosh vali elektr motordan tez harakatga kelishi zarur. Harakat elektr motordan dastgoh bosh valiga maxsus friksion uzatmalar yordamida beriladi.
To‘quv dastgohi to‘xtaganda uning bosh vali tez va ma’lum holatda to‘xtashi kerak, buni ta’minlash uchun dastgoh bosh valiga maxsus tormozlar o‘rnatiladi.
Dastgoh avtomatik ravishda yoki uni to‘quvchi to‘xtatishi yoki harakatga keltirishi uchun u qo‘yuvchi-to‘xtatuvchi mexa- nizm bilan ta’minlangan.
To‘qimaning tashqi ko‘rinishi, xossalari va nima maqsadda foydalanilishi uning tuzilishi hamda fizik-mexanik xususiyatiga bog‘liq. To‘qimaning tuzilishiga: to‘qimani hosil qiladigan yigirilgan ip yoki iplar; tanda va arqoq zichligi; o‘rilish turi va dastgohning taxtlash ko‘rsatkichlari ta’sir qiladi.