Tuzlar metall kationlaridan (yoki ammoniy kationlaridan) tashkil topgan moddalar nh4; fosfoniy tuzlari ma'lum ph4) va kislota qoldig'ining anionlari. Tuzlar

Mavzu: IUYPAK tavsiya etgan davriy jadvalni o’rganish. Nordon, asosli va kompleks tuzlarning olinishi va xossalari.
Toshkent Farmatsevtika instituti talabasi Turdibekov Ixtiyorning Noorganik kimyo fanidan tayyorlagan prezintatsiyasi.
Ta'rif
tuzlar

• Tuzlar - metall kationlaridan (yoki ammoniy kationlaridan) tashkil topgan moddalar NH4 ; fosfoniy tuzlari ma'lum PH4) va kislota qoldig'ining anionlari.
• Tuzlar — kislota qoldig'ining metall kationlari va anionlari hosil bo'lishi bilan suvli eritmada ajraladigan elektrolitlar.

+
+
Tasniflash
tuz
Oʻrtacha nordon asosiy
Kislota molekulalaridagi barcha vodorod atomlari metall atomlari bilan almashtiriladi.
Masalan:
Na2CO3, CuSO4
Kislotadagi vodorod atomlari qisman metall atomlari bilan almashtiriladi.
Masalan:
KHCO3, Ca(HCO3)2
Asosning gidrokso guruhlari (OH) qisman kislotali qoldiqlar bilan almashtiriladi.
Masalan:
CaOHCl, Cu2(OH)2CO3
Jismoniy tuz xususiyatlari
Barcha ionli moddalar kabi tuzlar n.o. - qattiq kristallar.
Rang kationlar va anionlarning rangiga bog'liq.
Eruvchanligi boshqacha. (Eruvchanlik jadvaliga qarang)
Kimyoviy xossalari
Metall bilan o'zaro ta'siri:
M+tuz M*+tuz*
R R
Fe + CuSO4Cu + FeSO4
Cu + AgCl
Fe + MgCl2
Mg + Zn (NO3)2
Kimyoviy xossalari
Ishqorlar bilan o'zaro ta'siri:
NaOH + CuSO4
KOH + AgCl
NaOH+K2CO3
O'zaro ta'sir kislotalar:
NaCl + HNO3
K2CO3 + HCl
Kimyoviy xossalari
Tuzlarning bir-biri bilan o'zaro ta'siri:
tuzbitta+tuz2=tuz3+tuz4
R R OR (VA)
NaCl + AgNO3
BaSO4+ KCl
KCl + Na2SO4
Kimyoviy xossalari
Ba'zi tuzlar qizdirilganda parchalanadi:
Kimyoviy xossalari
O'zaro ta'sir suv:
CuSO4+ 5H2CuSO haqida45H2O
Al2S3+ 6H2O2Al(OH)3+ 3H2S
.
Tabiatdagi tuzlar

• Ko'pgina minerallar konlarni hosil qiluvchi tuzlardir (masalan, galitNaCl, SilvinKCl, ftoritCaF2).

Tuzlardan foydalanish
Vazifalarni bajaring:

• 1. Tuzning kimyoviy formulasi bilan u qaysi sinfga mansub bo‘lganligi o‘rtasidagi muvofiqlikni o‘rnating.

1) NaHCO3A. oʻrtacha tuzlar
2) Cu(OH)Cl B. kislota tuzlari
3) Na2CO3B. asosiy tuzlar
4) Na2KPO4G. qoʻsh tuzlar

• 2.Moddaning kimyoviy formulasini uning nomi bilan moslang.

1) FeCl3A. mis (II) nitrat
2) Cu(NO3)2 B. kaliy karbonat
3) Al2(SO4)3 B. temir (III) xlorid 4) K2SO3G. mis (P) nitrit D. alyuminiy sulfat

Tuzlarni sintez qilishning umumiy usullari
1. O'rtacha tuzlarni olish:
1) metalldan nometallga: 2Na + Cl2= 2NaCl 2) kislotali metall: Zn + 2HCl = ZnCl2+ H2 3) kamroq faol metall Fe + CuSO ning tuz eritmasi bilan metall4= FeSO4+ Cu 4) kislota oksidi bilan asosli oksid: MgO + CO2= MgCO3 5) kislota CuO + H bilan asosli oksid2SO4= CuSO4+ H2O
6) Ba (OH) kislotali oksidli asoslar2+ CO2 = BaCO3+ H2O 7) kislotali asoslar: Ca(OH)2 + 2HCl = CaCl2 + 2H2O 8) kislota tuzlari: MgCO3 + 2HCl = MgCl2+ H2O+CO2 BaCl2+ H2SO4 = BaSO4 + 2HCl 9) tuz eritmasi bilan ishqor: Ba(OH)2 + Na2SO4 = 2NaOH + BaSO4 10) ikkita 3CaCl tuzining eritmalari2 + 2Na3PO4 = Ca3(PO4)2+ 6NaCl
2. Kislota tuzlarini olish:
1. Asos etishmasligi bilan kislotaning o'zaro ta'siri. KOH+H2SO4 = KHSO4+ H2O 2. Asosning ortiqcha kislota oksidi bilan o'zaro ta'siri Ca(OH)2 + 2CO2 = Ca(HCO3)2
3. O'rtacha tuzning Ca kislota bilan o'zaro ta'siri3(PO4)2 + 4H3PO4 = 3Ca(H2PO4)2
3. Asosiy tuzlarni olish:
1. O'rtacha metall tuzlari AlCl eritmalariga oz miqdorda ishqor qo'shish (tomchilash).3 + 2NaOH = Al(OH)2Cl + 2NaCl 2. Kuchsiz kislotalar tuzlarining o'rta tuzlar bilan o'zaro ta'siri 2MgCl2 + 2Na2CO3 + H2O = Mg(OH)2CO3 + CO2 + 4NaCl
3. Kuchsiz asos va kuchli kislota hosil qilgan tuzlarning gidrolizlanishi ZnCl2+ H2O = Zn(OH)Cl + HCl
4. Murakkab tuzlarni olish:
1. Tuzlarning ligandlar bilan reaksiyalari:
AgCl + 2NH3= [Ag(NH3)2]Cl FeCl3+ 6KCN] = K3[Fe(CN)6] + 3KCl 5. Qo'sh tuzlarni olish:
1. Ikki tuzning birgalikda kristallanishi: Cr2(SO4)3+ K2SO4+ 24 soat2O = 2[KCr(SO4)2• 12 soat2O]
Uy vazifasi

• 41-band No 1, 2, 5 (yozma)