Toʻmaris (mil avv. VI asr) Turon xalqlarining ahamoniylar bosqiniga qarshi kurashiga rahbarlik qilgan jasur sarkarda. Toʻmaris

Toʻmaris

Toʻmaris - (mil. avv. VI asr) - Turon

xalqlarining ahamoniylar bosqiniga

qarshi kurashiga rahbarlik qilgan jasur

sarkarda.

Toʻmaris (mil. av. 6-asr) — Turon

xalqlarining axomaniylar bosqiniga

qarshi kurashiga rahbarlik qilgan jasur

sarkarda. Qad. yunon tarixchisi

Gerodoshnpng "Tarix" (mil. av. 5-asr)

asarida yozilishicha, Axomaniylar davlati

asoschisi Kir II mil. av. 530 yilda Turonga

bostirib kirganida, T. massagetlar

qabilasining malikasi boʻlgan.

Massagetlar bu paytda Amudaryo

(Araks) boʻylari va Qizilqumda

yashashgan. T. massagetlar

podshosining xotini boʻlib, u erining

vafotidan soʻng davlatni boshqargan.

Erondan kelgan bosqinchilar qoʻshini bn

massagetlar oʻrtasida shiddatli janglar

boʻlgan. Dastlabki jangda T.ning oʻgʻli

Spargalis (Siparangiz) boshchiligidagi

massagetlar gʻolib chiqqan. Biroq keyingi

jangda forslar hiyla yoʻli bn Spargalis va

ayrim massagetlarni asir olishganda,

ornomusga chiday olmagan Spargalis

oʻzini oʻldirgan. T. oʻgʻlining halokatidan

esankirab qolmay, oʻz xalqining

manfaatini oʻylab, Kir II dan massagetlar

yurtidan chiqib ketishini soʻraydi. Biroq

forslar shohi rad javobini bergach, ikki

oʻrtada ayovsiz jang boʻlgan. Gerodot

massagetlar va forslar oʻrtasidagi jang

tafeilotlarini oʻz asarida quyidagicha

tasvirlaydi: "Mening bilishimcha, bu jang

varvarlar oʻrtasidagi barcha janglardan

ham dahshatli boʻlgan. Avval har ikkala

qoʻshin bir-birini uzoq masofadan turib,

kamondan oʻqqa tutdilar. Kamon oʻklari

tugagach, ular nayza va qilich bn

kurashdilar. Jang uzok, vaqt davom etdi.

Koʻp qon toʻkildi. Nihoyat, massagetlar

gʻalaba qozondilar. Fors qoʻshinlarining

asosiy qismi, jumladan, Kir II ham jang

maydonida halok boʻlgan. U toʻliq 29 y.

shohlik qilgan edi. Kir II ning jasadi

topilgach, malika (T.)ning buyrugi bn

uning kesilgan boshi inson qoni bn

toʻlgʻazilgan meshga solingan".

T.ning jasorati va harbiysiyosiy faoliyati

toʻgʻrisida xalq dostonlari yaratildi,

jangnoma va rivoyatlar toʻqildi. Ergash

Jumanbulbul oʻgʻlidan Hodi Zarifov yozib

olgan "Oysuluv" dostonida Turon

mamlakatining podshosi Oysuluv

obrazida T. faoliyati oʻzining badiiy

talqinini topgan. Yozuvchi Mirkarim Osim

"Toʻmaris" qissasida uning jasoratini

ulugʻlaydi. Ibrohim Yusupov "Toʻmaris"

(1974) dostonini yozgan, kompozitor

Ulugʻbek Musayev shu nomli balet

(1982)ni sahnalashtirgan. Oʻzbekistonda

ayollar oʻrtasida "Toʻmaris oʻyinlari"

festivali oʻtkazilmoqda.

Gerodot, Istoriya (v devyati knigax), L.,

1972; Oʻzbekiston tarixi — davlat va

jamiyat taraqqiyoti, 1qism, T., 2000.

Qadimgi yunon tarixchisi Gerodotning

“Tarix”

 (mil. avv. V asr) asarida

yozilishicha, Ahamoniylar davlati

asoschisi Kir II mil. avv. 530-yilda

Turonga bostirib kirganida, Toʻmaris

massagetlar qabilasining malikasi

boʻlgan. Massagetlar bu paytda

Adabiyot

Amudaryo (Araks) boʻylari va Qizilqumda

yashashgan. To‘maris massagetlar

podshosining xotini boʻlib, u erining

vafotidan soʻng davlatni boshqargan.

Erondan kelgan bosqinchilar qoʻshini

bilan massagetlar o‘rtasida shiddatli

janglar boʻlgan. Dastlabki jangda

To‘marisning oʻgʻli 

Sparangiz

 (Sparganis)

boshchiligidagi massagetlar gʻolib

chiqqan.

Biroq keyingi jangda forslar hiyla yoʻli

bilan Sparangiz va ayrim massagetlarni

asir olishganda, or-nomusga chiday

olmagan Sparangiz oʻzini oʻldirgan.

Toʻmaris oʻgʻlining halokatidan esankirab

qolmay, oʻz xalqining manfaatini oʻylab,

Kir II dan massagetlar yurtidan chiqib

ketishini soʻraydi. Biroq forslar shohi rad

javobini bergach, ikki oʻrtada ayovsiz jang

boʻlgan.

Gerodot massagetlar va forslar

oʻrtasidagi jang tafsilotlarini oʻz asarida

quyidagicha tasvirlaydi: “Mening

bilishimcha, bu jang varvarlar oʻrtasidagi

barcha janglardan ham dahshatli boʻlgan.

Avval har ikkala qoʻshin bir-birini uzoq

masofadan turib, kamondan oʻqqa

tutdilar. Kamon oʻqlari tugagach, ular

nayza va qilich bilan kurashdilar. Jang

uzoq vaqt davom etdi. Koʻp qon toʻkildi.

Nihoyat, massagetlar gʻalaba qozondilar.

Fors qoʻshinlarining asosiy qismi,

jumladan, Kir II ham jang maydonida

halok boʻlgan. U toʻliq 29 yil shohlik

qilgan edi. Kir II ning jasadi topilgach,

malika (Toʻmaris)ning buyrugʻi bilan

uning kesilgan boshi inson qoni bilan

toʻlgʻazilgan meshga solingan”.

www.ziyouz.com saytida

Bu maqola vikilashtirilishi kerak.

Iltimos, bu maqolani Vikipediya qoida va

yoʻllanmalariga muvofiq tartibga keltiring.

 

Havolalar

  Last edited 2 years ago by EdgarsBot  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

 

Ko‘proq o‘rganish Ushbu maqolada

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-

2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

 

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Toʻmaris&oldid=1995961

" dan 

olindi 

boʻlsa).