Sirdaryo Sirdaryo Xoʻjand shahrida, Tojikiston Tavsif

---

UzEnts
Sirdaryo (daryo)
Sirdaryo - 
Oʻrta Osiyodagi
eng uzun va 
Amudaryodan
keyingi eng sersuv 
daryo
. Umuman
olganda, milliy O'rta Osiyoda, butun SSSRda ham shunday hisoblangan (eng uzun, sersuvligi
bo'yicha o'rinda) 
.
Sirdaryo
Sirdaryo 
Xoʻjand
shahrida, 
Tojikiston
Tavsif
Uzunligi
2212 ( 
Norin
daryosi bilan birga 3019) km
suv sarfi
703 m³/s
Suv foydalanish
Boshlanishi
Quyilishi
Orol dengizi
(
Kichik Orol dengizi
)
Vikiomborda "Sirdaryo" nomli sahifa mavjud
Cookie-fayllar bizga xizmat larimizni t aqdim et ishda yordam beradi.
Xizmat larimizdan foydalanish orqali siz cookie-fayllardan
foydalanishga rozilik bildirasiz.
qo'shimcha ma'lumot
OK

---

Oʻzbekiston Respublikasidagi
 eng katta ikki daryolaridan biri. Sirdaryo Oʻzbekistonning shimoliy
chegarasidan oqib oʻtib, 
Orol dengiziga
quyiladi.
Nomlanishi
Sirdaryo turli nomlar bilan atalgan. Yahartes (Yaksart) qadim yunon tarixchilarining asarlarida va
oʻrta asrlarda Gʻarbiy Yevropa manbalarida uchraydigan nomi. Pliniyning maʼlumotiga koʻra,
daryoni baqtriyaliklar Laksat (Yaksart), skiflar Silis deb atashgan. Klavdiy Ptolemey (milodiy 2-
asr)ning „Geografiyadan qoʻllanma“ asarida yozishicha, Yaksart daryosi sohillari yaqinida
yaksartlar degan katta qabila yashagan.
Yaksartning pahlaviycha Yaxshart shakldagi nomini sharqshunos I. Markvart Yaxsha arta —
haqiqiy, toza gavhar deb izohlaydi. Yaxshagavhar soʻzi daryoning xitoycha (Chinchuxe) va
turkiycha (Yinchyuoʻgʻuz) nomlarida ham mavjud. Yaksartning 
xitoycha
transkriptsiyasi —
Yaosha, Yausha yoxud Yosha. Oʻrta asrlarda mahalliy (Beruniyning „Masʼud qonuni“) va fors
(Hudud ul-olam) manbalarida — Xashart shaklida uchraydi.
Sirdaryo baʼzan, Tanais, zardushtiylarning muqaddas kitobi 
Avestoda
Danu, xitoy
transkriptsiyasida Yaosha, 10-asrda yozilgan geografik asar — „Xudud ul-olam“da Xashart, runiy
(turkiy) yozuvlarida Yenchuoʻgiz, Firdavsiyning „Shohnoma“sida va Hamdulloh Qazviniyning
„Nuzhat ul-Qulub“ asarida Gulzarriyun, arablar bosib olgandan keyingi koʻpgina solnomalarda
Sayxun, arab geograflaridan Ibn Xurdodbeh asarlarida (9—10-asrlar) Xashart va Qanqar, Beruniy
asarlarida Xasart shakllarida tilga olingan. Ayni vaqtda u qaysi yerdan oqib oʻtishiga qarab
Fargʻona daryosi (yoki Obi Fargʻona), Oʻzgan daryosi, Obi Xoʻjand (Xoʻjand suvi), Nahr osh-Shosh
(Shosh daryosi), Banokat daryosi deb ham ataladi.
Sirdaryo atamasi dastlab Rim tarixchisi Pliniy asarida (milodiy 1-asr) „Silis“ shaklida uchraydi.
„Silis“ yoki „Sir“ soʻzi bu daryo atrofida yashagan qabila nomidan olingan boʻlsa kerak.
Geografik joylashuvi
Fargʻona vodiysining
sharqiy chekkasida, 
Baliqchi
qishlogʻi yonida 
Norin
daryosi bilan 
Qoradaryo
qoʻshilgan joydan Sirdaryo deb ataladi. 
Oʻzbekistonning
 
Andijon
, 
Namangan
, 
Fargʻona
, 
Toshkent
,
Sirdaryo viloyati
, 
Tojikistonning
Sugʻd viloyati
va Qozogʻistonning 
Jan. Qozogʻiston
 va 
Qiziloʻrda
viloyatlari boʻylab avval gʻarb, janubi-gʻarb tomon, soʻngra esa shimol, shimoli-gʻarbga oqib
borib, 
Orol dengiziga
 quyiladi.
Uzunligi 2.272 km, Norin daryosining boshlanish joyidan hisoblaganda esa — 3.018 km. Daryo
havzasining maydoni taxminan 462.000 km², uning asosiy suv hosil boʻladigan qismi esa 219.000