Samarqand davlat veterinariya meditsinasi,chorvachilik va biotexnologiya universiteti Biotexnologiya fakulteti 101 guruh talabasi Boymuratov Salimjonning Mutaxassislikka fanidan mustaqil ta’lim ishisi Qabul qiluvchi: Abdullayeva Yulduz

Samarqand davlat veterinariya meditsinasi,chorvachilik va biotexnologiya universiteti Biotexnologiya fakulteti 101_guruh talabasi Boymuratov Salimjonning Mutaxassislikka kirish fanidan mustaqil ta’lim ishisi Qabul qiluvchi:Abdullayeva Yulduz

Zamonaviy bosqichda biotexnologiyaning rivojlanishi Molekulyar biotexnologiya asosiy yo’nalish sifatida

Zamonaviy bosqichda biotexnologiyaning rivojlanishi Molekulyar biotexnologiya asosiy yo’nalish sifatida

Reja:

1_Zamonaviy biotexnologiyaning yutuqlari va muammolari

2_Biotexnologiyaning asosiy rivojlantiruvchi yo’nalishlari

3_Molekulyar biotexnologiya rivojlanishining DNK texnologiyasidagi misollari

XXI – asrga zamonaviy biotexnologiya ulkan yutuqlar bilan kirib keldi. Inson genomining to’la o’qilishi, oldindan rejalashtirilgan xususuyatlarga ega bo’lgan shtammlarni yarata bilish, qarimaslik sirlarini ochish sari intilish, bir so’z bilan aytganda abadiylikka intilish bugungi kun fani yutuqlari oldida afsona emasligi hammaga ma’lumdir. O’tgan asrning 80 – 90 yillaridan boshlab, dunyo olimlarining “XXI – asr biotexnologiya asri” bo’ladi degan bashoratomo’z so’zlari bejiz emasligi ko’plab misollar bilan o’z tasdig’ini topmoqda.Rivojlangan, zamonaviy biotexnologiya fanining asosida uning ulkan yutuqlarining manbai bo’lmish mikroorganizmlar dunyosi yotadi.

XXI – asrga zamonaviy biotexnologiya ulkan yutuqlar bilan kirib keldi. Inson genomining to’la o’qilishi, oldindan rejalashtirilgan xususuyatlarga ega bo’lgan shtammlarni yarata bilish, qarimaslik sirlarini ochish sari intilish, bir so’z bilan aytganda abadiylikka intilish bugungi kun fani yutuqlari oldida afsona emasligi hammaga ma’lumdir. O’tgan asrning 80 – 90 yillaridan boshlab, dunyo olimlarining “XXI – asr biotexnologiya asri” bo’ladi degan bashoratomo’z so’zlari bejiz emasligi ko’plab misollar bilan o’z tasdig’ini topmoqda.Rivojlangan, zamonaviy biotexnologiya fanining asosida uning ulkan yutuqlarining manbai bo’lmish mikroorganizmlar dunyosi yotadi.

Biotexnologiyaning yutuqlari bo’lganidek uning kamchiliklari ham mavjud,ma’lumotlarga ko’ra: dunyoda oqsil tanqisligi yiliga deyarli 12 –15 mln. tonnani tashkil etadi.Bu ko’rsatkichning dunyo axolisi o’rtasida tarqalishi:Dunyo bo’yicha 850 mln. dan ortiq kishi oqisilga muhtoj, shundan 200 mln. dan ortiqrog’i 5 yoshda bo’lgan bolalardir. 50 mln. dan ortiq kishi ochlikdan vafot etadi, ulardan 40 mln dan ortiqrog’i yosh bolalardir. 1 sutkada o’rtacha 11000 yosh bola oqsil tanqisligi sababli hayotdan ko’z yumadi.

Biotexnologiyaning asosiy yo’nalishlarini, shartli ravishda, quyidagicha tavsiflash mumkin:

Biotexnologiyaning asosiy yo’nalishlarini, shartli ravishda, quyidagicha tavsiflash mumkin:

• *oziqa maxsulotlari biotexnologiyasi;
• *qishloq xo’jaligida ishlatiladigan preparatlar biotexnologiyasi;
• *sanoat maxsulotlari biotexnologiyasi;
• *dorivor moddalar, diagnostika va reaktivlar biotexnologiyasi;
• *biogidrometallurgiyada ishlatiladigan biotexnologiya;
• *tabiatni muhofaza qilishi uchun zarur bo’lgan biotexnologiyalar.

Bu yo’nalishlar zamirida:pivo, spirt, kir yuvish vositalari, to’qimachilik,teri oshlash,yangi hayvon zotlari va o’simlik navlari yaratish kabi jaryonlarda qo’llash ham keng yo’lga qo’yilgan.

Bu yo’nalishlar zamirida:pivo, spirt, kir yuvish vositalari, to’qimachilik,teri oshlash,yangi hayvon zotlari va o’simlik navlari yaratish kabi jaryonlarda qo’llash ham keng yo’lga qo’yilgan.

DNK texnologiyasi: Bugungi kundagi koʻplab biotexnologiyalar DNK boʻlaklarini tahlil qilish, ustidan nazorat oʻrnatish, ajratib olish hamda qayta ulash kabi jarayonlarga asoslangan. DNK texnologiyasi nazariy va amaliy biologiya uchun birdek muhimdir.

DNK texnologiyasiga misollar:

PZR texnologiyasi biologiyaning deyarli barcha sohalarida qoʻllanuvchi, DNK ustidan nazorat qilishdan iborat jarayondir. PZR texnologiyasi natijasida maʼlum bir DNK boʻlagidan replikatsiya qilish orqali koʻplab nusxalarini yaratish mumkin.

Ushbu usul orqali juda kam sonli DNK boʻlagining juda koʻp nusxalarini yaratish mumkin (masalan, jinoyat joyidagi qon tomchilari DNKsi).

Ushbu usul orqali juda kam sonli DNK boʻlagining juda koʻp nusxalarini yaratish mumkin (masalan, jinoyat joyidagi qon tomchilari DNKsi).

Gel elektroforez usuli DNK boʻlaklarini bir-biridan farqlashda qoʻllanadi. Masalan, tadqiqotchilar PZR texnologiyasidan foydalanib hosil qilingan DNK boʻlaklarini ushbu gelda tekshirib koʻrishlari mumkin.

Elektroforez jarayoni.

Foydalanilgan adabiyotlar:

Foydalanilgan adabiyotlar:

1_Pozilov A., Kuchboyev A.E. O‘zbekistonda uy va yovvoyi hayvonlar gelmintlarining oraliq xo‘jayini – quruqlik mollyuskalar (aniqlagich – atlas). Toshkent, 2017. 75 b.

2_Kuchboyev A.E., Shakarboyev E.B., Amirov O.O., Karimova R.R. Kavsh qaytaruvchilar hazm qilish organlarining asosiy nematodozlari, diagnostikasi va ularga qarshi kurash chora-tadbirlari (tavsiyanoma). Toshkent, 2016. 43 b.

3_Kuchboyev A.E., Karimova R.R., Pazilov A., Egamberdiyev M.X., Ruziyev B.X. Quruqlik mollyuskalari ishtirokida rivojlanadigan gelmintozlar va ularning oldini olish chora-tadbirlari. Tavsiyanoma. Toshkent, 2017. 40 b.