Reja: Moliyaviy tahlil faninig vujudga kelishi Tahlil fanining predmeti Moliyaviy tahlil fanining maqsadi

Reja: 1.Moliyaviy tahlil faninig vujudga kelishi 2.Tahlil fanining predmeti 3.Moliyaviy tahlil fanining maqsadi

Har bitta fan obyektiv zaruriyat tufayli paydo bo‘lishi va oldiga

qo‘yilgan vazifalarni hal etishi, moddiy va nomoddiy olamdagi

savollarning aniq yechimini berishi, hayot va uni go‘zalligini

ta’minlashning muhim vositasiga aylanishida tobora rivojlanib borishini

hisobga oladigan bo‘lsak, iqtisodiy, moliyaviy tahlil fanining ham

tashkil topganiga bir necha asrdan oshganligini qayd etish lozim.

• Fan shakllanishining ilk ko‘rinishlari qadimgi davrlarga borib
• taqaladi. Jumladan uning ilk manbalari Konfutsiylik ta’limotiga,
• Qadimgi Gretsiyadagi Ksenofot, Aristotel, Qadimgi Rimdagi Varroon,
• Sanekalar tomonidan yozib qoldirilgan manbalarga borib taqaladi.

Nomlanishi	Izoh
Balansshunoslik	Balans ma’lumotlarini o’ganganligi sababli
Balans talqini	Ko‘rsatkichlarning davriy o‘zgarishlariga baho berish zaruriyati tufayli
Balansni tahlil qilish	Davriy o‘zgarishlarda erishilgan natijalar yoki boy berilgan imkoniyatlarga qarab kelajakni baholash zaruriyatining paydo bo‘lishi bilan
Hisobot tahlili	Moliyaviy hisobot shakllarining sonini ko‘payishi va ularda aks etuvchi elementlarni baholash zaruriyati tufayli
Iqtisodiy tahlil	Barcha iqtisodiy o‘zgarishlarga bo‘lgan talabning kuchayishi bilan
Sotsial-iqtisodiy tahlil	O‘rganiladigan masalalar ko‘lamining faqat iqtisodiy jihatlarini emas, balki ijtimoiy jihatlarini ham o‘rganishga zaruriyatning paydo bo‘lishi bilan

Moliyaviy tahlil fanining vujudga kelishi va tarixiy taraqqiyot jarayonida atalgan nomlari

Uning shakllanishi va rivojlanishiga oid manbalarda italyan

matematigi Luka Pochiolining “Schyotlar va yozuvlar haqidagi traktati”

alohida o‘rin tutadi.

Tahlil fanining fan sifatida shakllanganligiga uncha ko‘p vaqt

bo‘lgani yo‘q. Unga doir chop etilgan fundamental manbalar XX asrning

20–30-yillariga kelibgina chop etila boshlandi.

Tahlil fanining predmeti – turli mulkchilik shaklidagi xo‘jalik

yurituvchi subyektlarning moliyaviy-xo‘jalik faoliyatini, uning

samaradorligi va natijaviyligini ko‘rsatkichlar tizimida, uzviylik va aloqadorlikda, omillarga bog‘liq ravishda turli axborot manbalaridan

foydalangan holda davriy o‘rganishga aytiladi.

Moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining tahlili – xo‘jalik yurituvchi

subyektning kelgusida pul mablag‘larini va ularning ekvivalentini

ko‘paytirish imkoniyatini, moliyaviy majburiyatlarni o‘z vaqtida to‘lay

olishi, kreditlarga bo‘lgan ehtiyojni, daromadlar bilan pul oqimlarini

oqilona taqsimlashni, iqtisodiy resurslardagi potensial o‘zgarishlarni

baholashni, shuningdek xo‘jalik yurituvchi subyekt keyinchalik o‘zining

moliyaviy ahvolini qanchalik muvaffaqiyat bilan yaxshilay olishini

baholashning muhim usulidir.

• Moliyaviy-xo‘jalik faoliyatni tahlil etishda faoliyat samaradorligi va

natijaviyligiga ta’sir etuvchi omillarga alohida ahamiyat qaratiladi.

Ularni obyektiv va subyektiv omillarga tarkiblash mumkin. 1. Subyektiv (ichki) omillar deyilganda korxonalarning amaliy

faoliyati bevosita bog‘liqlikda yuqori samaradorlikka va natijaviylikka

erishish mumkin bo‘lgan omillar kiradi. Bunday ta’sir birliklariga

mehnatni to‘g‘ri tashkil etish, rag‘batlantirish, moddiy resurslardan tejab

foydalanish, xarajatlarni iqtisod qilish, quvvatlardan foydalanish,

to‘lovlar intizomiga rioya qilishning o‘ziga bog‘liq bo‘lgan jihatlari

kiradi. 2. Obyektiv (tashqi) omillar deyilganda, korxona faoliyatiga mutlaqo

bog‘liq bo‘lmagan omillar tushuniladi, ya’ni davlat siyosatining o‘zgarib

turishi, bozordagi talab-taklifning o‘zgarishi, inflyatsiya va hokazo

jihatlar.