Qisqichbaqasimonlar (Crustacea) kenja tipi Subtitle here

Mustaqil ishi
Chirchiq davlat pedagogika universiteti
Tabiiy fanlar fakulteti
Biologiya yo’nalishi
21/2- guruh talabasi
Musurmonova Maftunaning
Sarkomastiqoforlar tipi
sarkodalilar sinfi
Dengiz bo'g'im oyoqlilar

Qisqichbaqasimonlar (Crustacea) kenja tipi

Subtitle here

Qisqichbaqasimonlar (Crustacea)

Qisqichbaqasimonlar (Crustacea) kenja tipi umumiy tavsifi.

Qisqichbaqasimonlar kehja tipiga krablar, krevetkalar, daryo qisqichbaqalari, langustlar, omarlar, namkashlar va boshqa mayda qisqichbaqasimonlar kirib, yer yuzida 42 000 dan ortiq turi tarqalgan.
Gidrosferada tarqalgan zooplanktonning 80 % qisdichbaqasimonlarga tog’ri keladi va ozuqa zanjirida asosiy bo’g’in hisoblanadi.

Qisqichbaqasimonlar mondibulatalar tarkibiga kirib, ularni birinchi bosh segmentiga antenalar borligi bilan harakterlanadi.

Uchinchi bosh segmentdan yuqori jag’ – mondibulalar (qisqichbaqasimonlar ilmiy nomi shu so’zdan olingan) to’rtinchi bosh qismi segmentidan pastki jag’ maksillar rivojlangan.
Qisqichbaqasimonlarni aksaryati ayrim jinsli hayvonlardir. Lekin germofradit turlari ham mavjud (moylov oyoqlilar va remipodiyalar). Aksaryat turlari ichki urug’lanish bilan ko’payadi.

Spermatofor yordamida urug’lanadi, urug’langan tuxumidan ”nauplius” lichinka chiqadi.

Jabralilar hozirgi davrda eng keng tarqalgan bo‘lib, nafas olish organi jabrasi oyoqlar bilan tutashganligi xarakterlidir va bitta sinfi mavjud.
Nauplius bir necha marta po’st tashlab rivojlanadi va voyaga yetadi.

Qisqichbaqasimonlar (Crustacea) kenja tipi - vakillari okean va dengizlarning sohil, pelagial va abissal zonalarida, xilma-xil sho‘r va chuchuk suv havzalarida, g‘or ko‘llarida va quruqlikda yashaydi.

Bularning xitinlashgan kutikula bilan qoplangan tanasi uch qismdan iborat.
1. Bosh
2. Ko‘krak
3. Qorin qismlardan iborat.

Aksari avlodlarida oyoq ko‘p, ular xilma-xil vazifalarni bajarishga moslashgan. Sinfning hamma turlarida antenna va antenulla deb nomlanuvchi ikki juft mo‘ylovlar (teri va hid biluvchi organlarning) bo‘lishi xarakterlidir.

Suvda yashovchilarida oyoqlar bilan tutashgan maxsus nafas olish organlari jabralar rivojlangan, ba’zilarida esa bu organ burtmalar, kurakchalar, o‘simtalar shaklida bo‘ladi. Bir qancha turlarida esa jabralar yo‘qolib teri orqali nafas oladi.

Qisqichbaqasimonlar kenja tipi – 6 ta sinfga bo‘linadi.

6. Jag‘oyoqlilar (Maxillopoda) катта sinfi. Copepoda sinfi.

1. Remipedia sinfi.
2. Cehpalocarida sinfi.
3. Jabraoyoqlilar (Anostraca) sinfi.
4. Bargoyoqlilar (Phyllopoda) sinfi.
5. Yuksak qisqichbaqasimonlar (Malacostraca) sinfi.

Adabiyоtlar:

1. G.G.Abrikosov va boshqalar. «Zoologiya» 1 - 2 jilt. T: 1966.

2. V.F.Natali «Umurtqasiz hayvonlar zoologiyasi». T: 1966.

3. S.P. Naimov. «Umrtqali hayvonlar zoologiyasi» 1995 y.

4. O Mavlonov .Sh.Xurramov «Umirqasizlar zoologiyasi» T. 1988 y.

5. E.I.Lukin «Zoologiya» Moskva 1989