МАВЗУ: ПРИЦИПИТАЦИЯ УСУЛИ ЁРДАМИДА АНТИГЕН-АНТИТАНА ТИТРИНИ АНИҚЛАШ.
Ишнинг мақсади: Иммунологик текширишлар асосида антигенлар ва антителалар ўзаро таъсир ҳодисаларини ўрганиш.
Ишнинг асосий вазифалари: Антиген ва антитана реакцияларининг in vivo и in vitro кўриниши.
Антиген ва антителаларнинг ўзаро таъсирининг физик-кимёвий асослари.
3. Антигенлар ва антителалар ўзаро таъсирини баҳолаш усуллари.
Ишнинг назарий асослари: а. Антиген ва антитана реакцияси ўзига хос махсуслилиги.
б. Антигенларнинг ин vitro антитаналарига боғланиши босқичлари.
в. Биологик суюқликларда микроблар ва уларнинг токсинлари антигенларини аниқлаш.
Ишнинг қисқача назарияси. Антиген ва антитана реакцияси ўзига хос махсуслилиги билан ажаралиб туради. Антиген ва антитана реакцияси антиген эпитоп ва антитананинг фаол маркази ўртасидаги ўзаро таъсирга асосланган бўлиб, уларнинг фазовий сиртқи (комплементарлиги) га асосланган. Олинган комплекс "иммун комплекси" (ИК) деб аталади. Иммун мажмуаларида антигенлар ва антителалар тутган молекулалараро кучлар қуйидагилар: электростатик; водород; гидрофоб; Ван-дер-Ваальса кучлари.
Антитананинг антиген билан боғланиш майдони қанчалик катта бўлса, ўзаро тортишиш кучи шунчалик юқори бўлади, айниқса, қарама-қарши белгининг қарама-қарши зарядлари бир-бирига қарама-қарши бўлса, ҳамда молекулаларнинг гидрофоб бўлимлари. Молекулалараро масофа камайиб борган сари антигенлар ва антителоларнинг боғланиш кучи ортади.
Антигенларнинг ин vitro антитаналарига боғланиши икки босқичдан иборат:
Биринчи босқич ўзига хос бўлиб, унда антиген детерминанти антителалар фрагментининг фаол марказига тез боғланади. Маълум фазадан кейин секинроқ хос бўлмаган фаза юзага келади ва у кўзга кўринадиган физик ҳодиса (масалан, аглютинация вақтида клонларнинг ҳосил бўлиши ва бошқалар билан намоён бўлади.).
Иккинчи босқич иммунодиагностик реакциялар жуда сезгир бўлиб, тиббиёт амалиётида кенг қўлланилади. Ушбу реакциялар қуйидаги муаммоларни ҳал қилиш учун ишлатилиши мумкин:
- номаълум антитанани маълум антиген билан аниқлаш. Бу вазифа, масалан, беморнинг қон зардобидаги патогенга антителалар (серодиагностика) ни аниқлаш зарур бўлганда керак;
- номаълум антигенни маълум антитана билан. Ушбу тадқиқот беморнинг материалидан ажратилган патогеннинг маданиятини аниқлашда (серотипизация), шунингдек қон ва бошқа биологик суюқликларда микроблар ва уларнинг токсинлари антигенларини аниқлашда амалга оширилади. Сарум антигенлари ва антитаналари орасидаги реаксиялар серологик реакциялар деб ҳам аталади.
Қизамиққа қарши антитела тести қизамиқ хавфига эга бўлган болалар, ҳомиладор аёллар ҳомила ва инфекция хавфи мавжуд бўлса катталар учун мавжуд бўлган хавф ҳақида билиб олишлари учун ўтказилган тадқиқотдир. Ушбу ташхис натижаларига шифокорларнинг қизиқиши ортиши қизамиқ хавфи билан боғлиқ.
Қизамиқ антителалари - бу нимани англатади?
Қизамиқ - бу ўткир юқумли касаллик бўлиб, вирус ташувчиси билан алоқа қилиш орқали юқтириш эҳтимоли жуда юқори. Одамларнинг қизамиқ вирусига юқори сезувчанлиги касаллик ёки эмлашдан кейин умрбод иммунитет билан қопланади. Қизамиқ вирусига қарши антителаларнинг ўзига хос иммунитети учун жавобгардир.
Қизамиқ антителаларининг пайдо бўлиши:
• касалликнинг ўткир даврида;
• эмлашдан кейин;
• қизамиқ «яширин» инфекцядан сўнг, одам касал бўлиб қолганда.
Антителалар инсон танасида қандай ишлаб чиқарилади?
Антителалар - бу антигенларни боғлайдиган махсус протеинлар - танага бегона моддалар. Касаллик билан антигенлер танага табиий равишда киради ва эмланганида улар вактсинанинг бир қисми сифатида киритилади. Организмда инфекцияга қарши антителаларни ишлаб чиқариш Б-лимфоцтилар томонидан амалга оширилади ва улар ушбу лимфоцитлар ёки қон плазмасининг мембранасида сақланади ва антителаларнинг асосий вазифаси касалликка қарши иммунитетдир. Баъзи касалликлар, масалан, қизамиқ учун ҳимоя ҳаёт учун ишлаб чиқилган, бошқалари учун, масалан, гриппга қарши доимий иммунитет ривожланмаган.