Pochta aloqasi texnologiyasi” kafedrasi “Pochta aloqasi korxonalari iqtisodiyoti” fanidan

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
“Pochta aloqasi texnologiyasi” kafedrasi
“Pochta aloqasi korxonalari iqtisodiyoti” fanidan
3-topshiriq


Guruh: EPE001-1 (130-18)
Bajardi: Nomozov Temur
Tekshirdi: Mamatqulov G’.
Toshkent 2022
Mavzu: Pochta aloqasi korxonasining iqtisodiy rivojlanish rejasini amalga oshirishni taxlil qilish (2-qism).


Reja:

1. 
   Mehnat bo‘yicha rejalashtirilayotgan ko‘rsatkichlar.
   
2. 
   Rejalashtirilayotgan yilda kutilayotgan ko‘rsatkichlar.
   
3. 
   Joriy yilda kutiladigan ko‘rsatkichlar.
   
4. 
   Avvalgi yillar uchun chiquvchi pulli yil bo‘yicha ma’lumotlar.
   

3-variant
2.3 Loyihaning hisob-kitob qismi
2.3.1 Rejalangan yilda almashinuv rejasini hisob-kitob qilish
Avvalgi yildagi turli xil xizmatlar almashinuvining keyingi yilgan nisbatan o‘sish/pasayish sur’atlarini aniqlash.
T_o = O_p.g / O_pr.g
T_o – pasayish sur’ati
O_p.g – keyingi yildagi almashinuv
O_pr.g – avvalgi yildagi almashinuv
Joriy yil uchun almashinuv rejasining kutiladigan bajarilishini aniqlash
Q_m.g = O_t.g * T_t.g / 100
Q_m.g – rejalashtirilayotgan almashinuv
O_pl.g – kutilayotgan yildagi almashinuv
T_t.g – rejalangan yildagi o‘sish yoki pasayish sur’atlari
Izoh: Joriy yilda almashinuvning o‘sish (pasayish) sur’atlari ilovada ko‘rsatilgan.

1. 
   Avvalgi yillar uchun chiquvchi pulli yil bo‘yicha ma’lumotlar
   

Variant	2018, 2019 yillar uchun almashinuv va joriy yil uchun kutiladigan almashinuv
	Yozma xat-xabarlar, ming birl.	Qimmatli xatlar va banderollar, ming birl.	Pul o‘tkazmalari, ming birl.	Posilkalar, ming birl.	Davriy nashrlar, ming birl.
3-variant	3728,7 3655,8 3565,9	410,2 430,8 459,7	2180 2320 2465	336,9 314,1 292,0	9514 9265 9199

Natijalarni jadvalga yozamiz:

1-jadval

Almashinuv turi, ming birl.	Avvalgi yillar uchun almashinuv, ming birl.				O‘sish yoki pasayish sur’atlari, %				Hajm rejasi
	2018 y.	2019 y.	Joriy yilda kutiladigan hajm	2018 y.		2019 y.	Joriy yilda kutiladigan sur’at	Keyingi yilga prognoz, ming birl.
Yozma xat-xabarlar	3728,7	3655,8	3565,9	102%		98%	98%	3537,1
Qiymati elon qilingan xatlar va banderollar	410,2	430,8	459,7	95%		105%	107%	470,3
Pul o‘tkazmalari	2180	2320	2465	94%		106%	106%	2520
Posilkalar	336,9	314,1	292,0	107%		93%	93%	285,6
Davriy nashrlar	9514	9265	9199	103%		97%	99%	9179,3

Yozma xat-xabarlar.
Avvalgi yillar uchun almashinuv, ming birlik(yani 2018 yil, 2019 yil va joriy yilda kutiladigan hajm) ma’lumotlariga asosan o‘sish yoki pasayish sur’atlari,% ni aniqlaymiz.
T_o (2018 yil)= O_p.g / O_pr.g=3728.7/3655.8=102%
T_o (2019 yil)= O_p.g / O_pr.g=3655.8/3728.7=98%
T_o (Joriy yilda kutiladigan sur’at)= O_p.g / O_pr.g=3565.9/3655.8=98%
Kelasi yil uchun prognozlashda - O‘sish yoki pasayish sur’atlari,% yig’indisining o’rta arfimetigini Joriy yilda kutiladigan hajmga ko’paytmasini oldik.
Hajm rejasi = ((102%+98%+98%)/3)*3565.9=99*3565.9=3537.1
Qiymati elon qilingan xatlar va banderollar
Avvalgi yillar uchun almashinuv, ming birlik(yani 2018 yil, 2019 yil va joriy yilda kutiladigan hajm) ma’lumotlariga asosan o‘sish yoki pasayish sur’atlari,% ni aniqlaymiz.
T_o (2018 yil)= O_p.g / O_pr.g=410.2/430.8=95%
T_o (2019 yil)= O_p.g / O_pr.g=430.8/410.2=105%
T_o (Joriy yilda kutiladigan sur’at)= O_p.g / O_pr.g=459.7/430.8=107%
Kelasi yil uchun prognozlashda - O‘sish yoki pasayish sur’atlari,% yig’indisining o’rta arfimetigini Joriy yilda kutiladigan hajmga ko’paytmasini oldik.
Hajm rejasi = ((95%+105%+107%)/3)*459.7=102*459.7=470.3


Pul o‘tkazmalari
Avvalgi yillar uchun almashinuv, ming birlik(yani 2018 yil, 2019 yil va joriy yilda kutiladigan hajm) ma’lumotlariga asosan o‘sish yoki pasayish sur’atlari,% ni aniqlaymiz.
T_o (2018 yil)= O_p.g / O_pr.g=2180/2320=94%
T_o (2019 yil)= O_p.g / O_pr.g=2320/2180=106%
T_o (Joriy yilda kutiladigan sur’at)= O_p.g / O_pr.g=2465/2320=106%
Kelasi yil uchun prognozlashda - O‘sish yoki pasayish sur’atlari,% yig’indisining o’rta arfimetigini Joriy yilda kutiladigan hajmga ko’paytmasini oldik.
Hajm rejasi = ((94%+106%+106%)/3)*2465=102*2465=2520
Posilkalar
Avvalgi yillar uchun almashinuv, ming birlik(yani 2018 yil, 2019 yil va joriy yilda kutiladigan hajm) ma’lumotlariga asosan o‘sish yoki pasayish sur’atlari,% ni aniqlaymiz.
T_o (2018 yil)= O_p.g / O_pr.g=336.9/314.1=107%
T_o (2019 yil)= O_p.g / O_pr.g=314.1/336.9=93%
T_o (Joriy yilda kutiladigan sur’at)= O_p.g / O_pr.g=292/314.1=93%
Kelasi yil uchun prognozlashda - O‘sish yoki pasayish sur’atlari,% yig’indisining o’rta arfimetigini Joriy yilda kutiladigan hajmga ko’paytmasini oldik.
Hajm rejasi = ((107%+93%+93%)/3)*292=98*292=285.6
Davriy nashrlar
Avvalgi yillar uchun almashinuv, ming birlik(yani 2018 yil, 2019 yil va joriy yilda kutiladigan hajm) ma’lumotlariga asosan o‘sish yoki pasayish sur’atlari,% ni aniqlaymiz.
T_o (2018 yil)= O_p.g / O_pr.g=9514/9265=103%
T_o (2019 yil)= O_p.g / O_pr.g=9265/9514=97%
T_o (Joriy yilda kutiladigan sur’at)= O_p.g / O_pr.g=9199/9265=99%
Kelasi yil uchun prognozlashda - O‘sish yoki pasayish sur’atlari,% yig’indisining o’rta arfimetigini Joriy yilda kutiladigan hajmga ko’paytmasini oldik.
Hajm rejasi = ((103%+97%+99%)/3)*9199=100*9199=9179.3


3-variant
2.3.2 Pochta aloqasi korxonasining yalpi daromadini hisob-kitob qilish
Rejalashtirilayotgan daromadlarni hisoblash
D_pl,g.=O_pl.g * a_pl.g
D_pl.g.– rejalashtirilayotgan daromadlar, ming so‘m
O_pl.g. – rejalashtirilayotgan chiquvchi almashinuv, ming birl.
a_pl.g. – xizmatlarning har bir turi bo‘yicha o‘rtacha daromad taksasi, so‘m.
Yalpi daromadni hisob-kitob qilish
D_v = D_p.k + D_b + D_d.p + D_p + I_per.
D_v – korxonaning yalpi daromadi;
D_p.k – yozma xat-xabarlardan olinadigan daromad;
D_b – xatlar va banderollardan olinadigan daromad;
D_d.p – pul o‘tkazmalaridan olinadigan daromad;
D_p – posilkalardan olinadigan daromad;
I_per. – davriy nashrlarni tarqatishdan olinadigan daromad.
Hozirgi kunda ko‘pgina pochta aloqasi korxonalari faoliyatning boshqa turlaridan daromadlar olishi mumkin (noan’anaviy xizmatlardan olinadigan daromadlar: kitoblar, jurnallar, gazetalarni sotish, kseronusxa ko‘chirish, laminatsiya qilish, broshyuralash, faksimil xizmatlarini taqdim etish.
Ulardan olinadigan daromadlar ham pochta aloqasi korxonasining yalpi daromadiga kiritiladi.

2. 
   Rejalashtirilayotgan yil uchun o‘rtacha daromad taksasi
   

Variantlar	Ko‘rsatkichlar nomi
	O‘rtacha daromad taksasi, so‘m
	Yozma xat-xabarlar	Qiymati e’lon qilingan xatlar va banderollar	Pul o‘tkazmalari	Posilkalar	Davriy nashrlar
3-variant	1 600,0	5 000,0	58 000,0	322 116,0	4 100,0

1. 
   Rejalashtirilayotgan yilda kutilayotgan ko‘rsatkichlar
   

Variant	Ko‘rsatkichlar nomi
	Rejalashtirilayotgan yil uchun aloqa xizmatlarini sotishdan olinadigan daromadlar, ming so‘m	Qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha olingan foyda, ming so‘m	Ekspluatatsiya xarajatlari summasi, ming so‘m
3-variant	95 146,2	17 126,3	177 306 938,3

Rejalashtirilayotgan yil uchun yalpi daromad
Natijalarni jadvalga kiritamiz:
2-jadval

Ko‘rsatkichlar nomlari	Rejalashtirilayotgan ko‘rsatkich
	Chiquvchi pulli almashinuv, ming.birl.	O‘rtacha daromad taksasi, so‘m	Daromad summasi, ming so‘m
Yozma xat-xabarlar	3537,1	1 600,0	5 659 360,0
Qimmatli xatlar va banderollar	470,3	5 000,0	2 351 500,0
Pul o‘tkazmalari	2520,0	58 000,0	146 160 000,0
Posilkalar	285,6	322 116,0	91 996 329,6
Davriy nashrlar	9179,3	4 100,0	37 635 130,0
Jami: pochta aloqasi xizmatlaridan