O‘zbek tilidagi ruscha o‘zlashma so‘zlarning leksik-semantik va sotsiolingvistik xususiyatlari”

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
5A120102 – LINGVISTIKA (O‘ZBEK TILI) YO‘NALISHI MAGISTRANTI YUSUFALIYEV DILDORAXON RAHIMJON QIZINING
“O‘zbek tilidagi ruscha o‘zlashma so‘zlarning leksik-semantik va sotsiolingvistik xususiyatlari”
MAVZUSIDAGI MAGISTRLIK DISSERTATSIYASINING
A S O S N O M A S I

NAMANGAN – 2021
“O‘zbek tilidagi ruscha o‘zlashma so‘zlarning leksik-semantik va sotsiolingvistik xususiyatlari”mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasining
A S O S N O M A S I
Mavzuning dolzarbligi va ahamiyati. So‘z o‘zlashishi masalasi tilshunoslikning qiyosiy-tarixiy, sistem-struktur hamda antroposentrik tadqiqi paradigmalarida birdek dolzarb va e’tiborga sazovor muammolardan hisoblanib keladi. Shuning uchun leksikologiya, leksikografiya, tarjima nazariyasi, chog‘ishtirma tilshunoslik, etnolingvistika, lingvokulturologiya kabi sohalarda so‘z o‘zlashishining turli qirralari o‘rganiladi.
O‘zbek tilshunosligida o‘zbek tili leksikasining taraqqiyot yo‘llari, uning etimologik tarkibi, o‘zbek tilidagi o‘zlashma va baynalmilal so‘zlarning lingvistik xususiyatlari, o‘zlashma so‘zlarning fonetik, morfologik, sintaktik va leksik-semantik xususiyatlarini o‘rganish amalga oshirilgan bo‘lib,xususan, rus tilidan o‘zlashgan so‘zlarning lisoniy xususiyatlari V.V.Reshetov¹, А.К.Borovkov², А.К.Borovskiy³, F. Abdullayev⁴, J.Xamdamov⁵, J.Sharipov⁶, N.G‘ulomova⁷, E.Begmatov⁸, О.Antonova⁹, N.Qodirova¹⁰larning ilmiy ishlarida yoritib berilgan.
Biroq mustaqillikka erishganimizdan so‘ng o‘zbek tilidagi ruscha o‘zlashmalarning ma’noviy, uslubiy hamda imloviy xususiyatlari bir qancha o‘zgargan bo‘lib, mazkur jarayonni o‘rganish lisoniy hodisalarning ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy hamda madaniy jihatlarini yoritib berishga yordam beradi.
Hozirda zamon va ijtimoiy muhitning almashinuvi o‘zbek tili leksik qatlamida oz yillar ichida katta o‘zgarishlar yasaganligi leksikologiya va leksikografiya sohalari oldiga qator yangi muammolarni qo‘ymoqda.
Jumladan, ruscha o‘zlashmalarning imlosi masalasida ko‘pgina qizg‘in bahslar ketmoqda.