Organik birikmalar klassifikatsiyasi. Kirish. Organik moddalarning kimyoviy tuzilish nazariyasi. Organik moddalarning klassifikatsiyasi

Organik birikmalar klassifikatsiyasi. Kirish. Organik moddalarning kimyoviy tuzilish nazariyasi. Organik moddalarning klassifikatsiyasi. Tayanch iboralar: Ochiq zanjirli, xalqali birikmalar, geterosiklik birikmalar, metan, gomologik qatorlar, aminokislotalar, spirtlar, alg‘degidlar, karbon kislotalar, aminlar, efir.

Tarkibida uglerod bo‘lgan birikmalar organik moddalar deyiladi. Uglerodning C0, C02 va karbonatlar singari oddiy birikmalari anorganik kimyoda utiladi. Organik moddalar dastlab tirik organizmda – o‘simlik va xayvon organizmida topilganligidan, bu birikmalar organik moddalar deb atalgan edi. Ayrim olimlar organik moddalar tirk organizmdagina «illoxiy kuch» yordami bilan hosil kilinadi, ularni sun’iy ravishda hosil qilib bulmaydi, degan edilar. Lekin 1824 yilda nemis olimi Vyoler organik modda bo‘lgan oksalat kislotani va 1828 yilda mochevinani sun’iy ravishda sintez qilishga muvaffaq buldi. Hozir juda kup va xatto anchagina murakkab organik moddalar ham sun’iy ravishda hosil kilingan.

• Tarkibida uglerod bo‘lgan birikmalar organik moddalar deyiladi. Uglerodning C0, C02 va karbonatlar singari oddiy birikmalari anorganik kimyoda utiladi. Organik moddalar dastlab tirik organizmda – o‘simlik va xayvon organizmida topilganligidan, bu birikmalar organik moddalar deb atalgan edi. Ayrim olimlar organik moddalar tirk organizmdagina «illoxiy kuch» yordami bilan hosil kilinadi, ularni sun’iy ravishda hosil qilib bulmaydi, degan edilar. Lekin 1824 yilda nemis olimi Vyoler organik modda bo‘lgan oksalat kislotani va 1828 yilda mochevinani sun’iy ravishda sintez qilishga muvaffaq buldi. Hozir juda kup va xatto anchagina murakkab organik moddalar ham sun’iy ravishda hosil kilingan.

Hozir organik birikmalar yuz mingga yetadi. Organik birikmalarning kupligi, asosan, uglerod atomlarining bir-biri bilan bevosita birikib, barkaror uglerod zanjiri hosil qilishdan kelib chiqadi: - C – C – C – C - Ko‘pchilik elementlarning atomlari bir-biri bilan bunday zanjir hosil qila olmaydi, agar kilganda ham, u kup atomli bulmaydi yoki bekaror bo‘ladi. Uglerod zanjiri yuqorida ko‘rsatilganidek ochiq zanjir yoki berk ciklik zanjir bo‘lishi mumkin.