Karbon kislotalarning umumiy tavsifi, tabiatda tarqalishi

Mavzu:
Karbon kislotalar . To`yingan bir asosli karbon kislotalar olinishi, kimyoviy, fizikaviy xossalari.
Agar sen o’zing uchun harakat qilmasang, intilmasang, yuzta o’qituvchini senga biriktirib, qo’yilganida ham bundan xech qanday natija chiqmaydi.!!!
(Aristotel)

• Karbon kislotalarning umumiy tavsifi, tabiatda tarqalishi.
• Karbon kislotalarni olinish va xossalari.
• karbon kislotani ishlatilishi.

Reja
Molekulasida funksional karboksil gruppasi
saqlaydigan organik birikmalarga karbon kislotalar deyiladi.
Karboksil degan nom karbonil va gidroksid so‘zlaridan kelib chiqqan. Karbon kislotalar molekulasidagi karboksil gruppaning soniga ko‘ra bir asosli, ikki asosli va ko‘p asosliga, radikalning tabiatiga ko‘ra to‘yingan, to‘yinmagan va aromatik xillariga farqlanadi.
Bir asosli to‘yingan karbon kislotalarga shunday ta’rif berish mumkin: molekulalarida to‘yingan uglevodorod radikali yoki vodorod atomi bilan birikkan bitta karboksil gruppasi bo‘lgan organik moddalar bir asosli to‘yingan karbon kislotalari deb ataladi.
Ularni umumiy holda formula bilan ifodalash mumkin (chumoli kislota bundan
Nomenklaturasi. Ko‘pincha kislotalarning tarixiy trivial nomlari ishlatiladi: H—COOH—chumoli kislota;
CH3—COOH—sirka kislota;
CH3—CH2—COOH—propion kislota;
CH3—CH2—CH2—COOH —moy kislota;
CH3—CH2—CH2—CH2—COOH—valerian kislota.
СН3 — (СН2)4 — СООН — kapron kislota
СН3 — (СН2)5 — СООН — enant kislota
СН3 — (СН2)14 — СООН — palmitin kislota
СН3 — (СН2)|6 — СООН — stearin kislota
Ratsional nomenklaturaga muvofiq bir asosli karbon kislotalarni nomlashda karboksil gruppa bilan birikkan radikalga mos keladigan uglevodorod nomiga “karbon kislota“ so‘zlari qo‘shiladi. Masalan:
sirka kislota CH3COOH— metan karbon kislota;
propion kislota CH3CH2COOH—etan karbon kislota;
moy kislota CH3CH2CH2COOH—propan karbon kislota, deb ataladi.
Karbon kislotalarda gidroksil gruppa ta’sirida karboksil gruppaga qo'shni bo'lgan uglerod atomidagi vodorod atomlarining harakatchanligi ortadi. Shu sababli ularning o'rnini xlor yoki brom atomlari oson egallashi mumkin:
CH3COOH + Cl2 → CH2ClCOOH + HCI
2-xloretan (xlorsirka) kislota
СН3СH2СООН + Br2 → CH3CHBrCOOH +HBr
2-brompropan