Oila va jamiyatning o`zaro ijtimoiy siyosiy va ma`naviy munosabatlari



Download 343,34 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/13
Sana27.02.2021
Hajmi343,34 Kb.
#60222
TuriReferat
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Bog'liq
oila va jamiyatning ozaro ijtimoiy siyosiy va manaviy munosabatlarini organish usullari



 



O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI  



OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI   

 

BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI  

IJTIMOIY-IQTISODIY FAKULTETI 

 

 

MILLIY G’OYA, MA’NAVIYAT ASOSLARI VA HUQUQ TA’LIMI 

YO‘NALISHI  II KURS TALABASI   

KAMOLOV NEMATULLO OTABEK O‘G‘LI 

REFERAT 

MAVZU: 

OILA VA JAMIYATNING O`ZARO IJTIMOIY SIYOSIY VA 

MA`NAVIY MUNOSABATLARINI O`RGANISH USULLARI 

 

 

 

 

 

Tekshirdi:                                            S.S. Raupov

 

 

 



 

 

 

Buxoro – 2016 

 


 



 



OILA VA JAMIYATNING O`ZARO IJTIMOIY SIYOSIY VA MA`NAVIY 

MUNOSABATLARINI O`RGANISH USULLARI 

 

Reja: 

 

1.  Oila tipologiyasi. 

2.  Oila bilan olib boriladigan ijtimoiy-pedagogik faoliyat. 

3.  Ishlab chiqarish kuchlari va ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar. 

4.  Xulosa 

Foydalanilgan adabiyotlar 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 


 

Oilaning tipologiyasi. 



Oilanint  tipologiyalari  mavjud  bo„ladi:  psixologik,  pedagogik,  sotsiologik. 

Ijtimoiy  pedagogning  faoliyati  vazifalariga  kompleks  tipologiya  javob  beradi,  u 

jamiyatda  ijtimoiy  moslashuvi  darajasi  bo„yicha  farq    qo„yiladigan  oilaning  to„rt 

kategoriyadagi tiplarini ajratishni ko„zda tutadi: 

1. Yuqori darajasi-mustahkam oilalar. 

2. O„rtacha darajasi-xavfi bor oilalar guruhi. 

3. Past darajasi-notinch (baxtsiz) oila. 

4. Juda past darajasi-assotsional oilalar. 

1.Tinch  baxtli  oilalar  o„z    vazifalarini  bajara  oladilar;  ijtimoiy  pedagog 

yordamiga deyarli muhtoj emas. Bunday oilalar moslashish qobiliyatlari xisobiga, 

ya‟ni  moddiy,  psixologik  va  boshqa  ichki  imkoniyatlarga  asoslangan  qobiliyati 

hisobiga  o„z    bolasining  talab-ixtiyojlariga  tezlikda  moslashib  oladi  va  uni 

tarbiyalash.  rivojlantirish  masalalarini  muvaffakyayatli  hal  etadi.  Manolar  paydo 

bo„lgan  xollarda  ularga  ijtimoiy  pedagogning  bir  martalik  yordami  (maslaxati) 

yetarli bo„ladi. 

2.  Havfi  bor  oilalar  guruhi  koidalaridan  bir  qancha  chetlanishi  bilan 

ifodalanadi  (tuda  bo„lmagan  oila,  kam  taminlangan  oila  va  shukavbilar).  Bo„lar 

oilaning  moslashish  krbliyatini  pasaytiradi.  Ular  bolalarni  tarbiyalash  vazifalarini 

o„zlarining  ko„l  kuchlarini  ishlatib  bajaradilar,  shuning  uchun  ijtimoiy  pedogog 

oila xolatini kuzatib borishi kerak va kerak bo„lganda o„z  vaktida yordamini taklif 

etishi zarur. 

3. Notinch oilalar. 

Bu  hayot  faoliyati  biror  bir  sohasila  yoki  bir  vaktda  bir  nechtasidan  past 

ijtimoiy mavqega ega bo„lgan oilalar, masalan oila daromadi past darajada yomon 

psixologik  muhit,    madaniyat  darajasi  past.  Bunlay  oilalar  ularga  yuklatiltan 

vazifalarni  bajara  olmaydilar,  ularning  moslashish  kobliyatlari  past,  oilani 

tarbiyalash  jarayoni kata  qiyinchiliklar bilan  o„tadi. natijasi kam  bo„ladi.  Bunday 

turlagi oila uchun ijtimoiy pedagog tomonidan faol davomiy yordam kerak bo„ladi. 

4. Assotsional oilalar. 



 

Ota-onalar xulki yomon, qonunga xilof ravishda xlyot kechirayotgan oilalar 



va bu oilalarda yashash-turmush sharoitlarn eng oddiy sanitar gigiyenix talablarga 

javob  bermaydi.  Bunday  oilalarda  odatda  bolalar  tarbiyaoi  bilan  xech  kim 

shug„ulanmaydi,  bolalar  qarovsiz  koladilar,  yarim  och  bo„lib  rivojlanishda  ortda 

koladilar,  ota-onalar, 

boshqalar  tomonidan  ham 

jabrlanadilar,  ijtimoiy 

pedagoglarning  bunday  oilalar  bilan  ishlashlari,  huquqni  himoya    qilish  organlari 

bilan  birgalikda  hamda  vasiylik  qilish  organlari  bilan  hamkorlikda  olib  borilishi 

kerak. 

Oilaga ijtimoiy-pedagogik yordam shakllari. 

Chet  el  amaliyotida  maqsadlarita  uzoq  vaktli  va  xorijiy  vakilli  ishlar 

shakllardan  foydalanib  ijtimoiy  pedagogik  yordam  ko„rsatish,  boy  tajribalar 

to„planganqkiska  vaktli  shakllari  orasida  olimlar  krizisintervent  va  muoammoli-

yo„naltirilgan modelni o„zaro aloqalarini ko„rsatadilar. Krizisintervent modeli oila 

bilan ishlashda bevosita krizisli va ziyatlarda yordam ko„rsatishning ko„zda tutadi. 

Bunda vaziyatlar oilaning kundalik hayoti davomida yuzaga kelishi mumkin yoki 

tasodifiy  zarar  yetkazuvchi  xolat  bo„lishi  mumkin.  Bunday  noqulay  davrlar 

bolaning  yoshi  krizisi  bilan  bog„liq.  bunda  oilada  psixolagik-pedagogik 

muammolar  kuchayadi.  Uch  yoshli  davr  krizisi  shaxsning  asosiy  individual-

psixologik  sifatlari  shaklanishi  jarayoni  bilan  va  ijtimoiy  ma‟naviy  sihatlarining 

rivojlanish  uchun  shart-sharoitlari  yaratish  bilan  bog„liq;  bo„ladi.  7-8  yoshli  davr 

krizisi  maktab  o„quvchisi  ya‟ni  ijtimoiy  mavqeiga  mosligini,  hayotning  yangi 

rejimini  o„zlashtirilishi,  o„qituvchi  bilan,  bolalar  jamoasi  bilan  munosabatlar 

o„rnatilishi bilan bog„liqdir. 

Rezyume (qiska xulosa): Kategoriyalar: Ijtimoiy pedagogik faoliyat. 

-  bolaning  ijtimoiddashuvi  jarayonida  unga  yordam  ko„rsatishga  va  uning 

o„zini  jamiyatda  amalga  oshirishi  uchur    sharoitlar  yaratishga  qaratilgan 

professional faoliyat. Ijtimoiy o„qitish-bolalarda jismoniy mahorat va ko„nikmalar 

shaklantirish va ijtimoiy bilimlar berish uchun maqsadga muofiq  jarayon va natija. 

Ijtimoiy tarbiya-bolaning muvafaqqiyatli ijtimoylashishi uchun zarur bo„lgan unda 

shaxsiy sifatlarini shaklantirish uchun maqsadga muvofik. jarayon. 



 

Prinsiplar:  Prirodosobraznost  (tabiiylik,  tabiiylikka  zavqlanish)  bolani 



tarbiyalash,  o„qitish  va  ijtimoiylashtirish  bolaning  jismoniy  psixik  rivojlanishi 

qonuniyatlari asosida sodir bo„lishi va tashkil etilishi kerak. 

Kul‟turasobraznost-bolani  tarbiyalash  ijtimoiylashtirish  jarayoni  Ushbu 

prinsip  jamiyatning  va  tabiatning  manaviy  va  moddiy  madaniyati  asosida  amalga 

oshirishi  kerak.  Insonparvarlik-bolani  shaxs  sifatida  tan  oluvchi,  uning  qadri  va 

erkinligini  himoya  etish  bilan  ifodalangan,  insonning  baxtini  ijtimoiy  institutlar 

ijtimoiy  baxosi  asosiy  mezonlari  deb  hisoblovchi,  tenglik  va  adolatlilikni  esa 

insonlar o„rtasidagi munosabatlar deb hisoblovchi dunyokarashlar sistemasi. «Sen 

yetim  emassan»  oddiy  filmining  asosiy  kaxramonlari  qilib  olinganlar.  Toshkent 

ko„chalaridan  biri  Shomaxmudovlar  nomi  bilan  aytiladi,  halklar  do„stligi 

maydonida  «Do„stlik»  monumenti  munosabat  bilan  o„rnatilgan.  Ulardan  tashqari 

yana  minglab  o„zbek  oilalari  urush  yillarila  evakuatsiya  qilingan  bolalarni  asrab, 

farzandlikka  olganlar,  halk  shoiri  G„.G„ulom  «Sen  yetim  emassan»  she‟rida  o„z  

ota-onalarini  va  uylarini  yo„kotgan  bolalarga  qarata  qalb  so„zlarini  yozgan. 

Yetimlikning hamma sabablarini aytib o„tish qiyin, chunki bu turli xil fan sohalari 

olimlari  (mediklar,  psixologlar,  sotsiologlar,  pedagoglar  va  boshqalar) 

shug„ulanadigan ko„p qirrali muammo va u hali oxirigacha o„rganib chiqilmagan. 

Ammo hech bo„lmaganda yetimlikning uchta sabablarini aytish mumkin: 

1.  Ota-onalar  (Ko„pincha  onalar)  o„zining  balog„atga  yetmagan  bolasidan 

o„z    ixtiyori  bilan  voz  kechadi,  shu  bilan  birga  bu  ko„pincha  chaqaloqli  davrida 

ko„zatiladi: tug„ilgan chaqaloqdan voz kechish, tashlab ketilgan chaqaloqlar. 

2.  Bolaning  qiziqishlarini  himoya  qilish  maqsadida  ota-onalik  huquqidan 

mahrum  etilganda  bolani  oiladan  majburlab  tortib  olish.  U  xolat  asosan 

ichkilikbozga  berilgan,  jamoatchilik,  jamiyat  k;oidalariga  zid  ravishda  hayet 

kechirayotgan nosog„lom ota-onalari bo„lgan, notinch oilalarda yuz beradi. 

3.  Ota-onalari  vafot  etganda  bunga  aholini  shoshilinch  ko„chishga  majbur 

etuvchi qandaydir tabiiy yoki ijtimoiy kataklizmalar (urush, yer qimirlashlar, tabiiy 

ofat  va boshqalar)  oqibatida  yo„qolib qolgan  bolalarni ham  kiritish  mumkin.  Har 

qanday jamiyatning va davlatning asosiy vazifasi va bolaning oilada tarbiyalanish 



 

huquqini  amalga  oshirishdir.  Bolaning  bu  huquqlari  halkaro  xujjatlarda  qayd 



etilishi  kabi  (BMTning  bolaning  huquqi  haqidagi  konvensiyasi  va  boshqalar). 

O„zbekiston  Respublikasi  qonun  xujjatlarida  ham  qayd  etilgan.  Masalan 

O„zbekiston  Respublikasi  oilaviy  kodeksida  eng  ustun  va  mustaqil  sifatida 

quyidagi  bolaning  huquqlari  ko„rsatiladi:  oilada  yashash  va  tarbiyalanish  huquqi, 

ota-nalari  va  boshqa  karindoshlari  bilan  aloqa  qilish  huquqi,  o„zini  himoya  qilish 

huquqi, ismi familiyasi, otasining nomiga o„tish huquqi. Davlat birinchi navbatda 

bolani  oilada  saqlab  qolishga  va  uni  davlat  muassasalariga  tarbiyalashga  berishni 

oldini  olishga  bor  kuchi  bilan  intiladi.  Agarda  bolaning  oilada  saqlab  qolish 

mumkin  bo„lmasa,  uning  uchun  yangi  oila  izlash  afzal  deb  hisoblaydi. 

O„zbekistonda  ota-onalarisiz  qolgan  yetim  bolalarga  yordam  ko„rsatish  uchun 

«Sen  yolgiz  emassan»  Respublika  ijtimoiy  fondi  tashkil  etilgan.  Har  bir 

mamlakatlarda bola tarbiyasi va rivojlanishiga tegishli ijtimoiy-alternativ masalalar 

tizimi  yaratilmokda,  rivojlantirilmokda  va  mustahkamlanmokda.  Ularga  quyidagi 

bo„lgan usullarini kiritish mumkin: 

-  oilaga  qaytarish,  mamlakat  ichida  asrab  kolish,  tarbiyalash  uchun  oilaga 

berish,  maxsus  tarbiya  muassalariga  berish.  Yetim  bolalarga  vasiylik  qilish  ikki 

yo„l bilan amalga oshirish mumkin: asrab olinishi yoki davlat qaramog„iga olinishi 

bilan.  Asrab  olish  quyidagi    yo„llar  bilan  amalga  oshiriladi:  asrab  olingan  oila 

vasiylik qiluvchi oila bolalikka olgan oila. Bola qilib olish-bu bolani himoya qilish 

maxsus  norasmiy,  bunda  bola  haqiqiy  ota-onasi  bo„lmagan  odam  yoki  er-xotin 

o„rtasida  karindoshlik  yuridik  o„rnatiladi.  Bolaning  tarbiyalanishi  va  rivojlanishi 

uchun bolani  farzand  qilib olinganda, u  aynan  oilaga  ega bo„lishi,  unga biror bir 

o„rnini bosuvchi  emas, oilaga ega bo„lish muhim hisoblanadi. Bizning davrimizda 

hamyurtlarimiz  mexribonlik  ko„rsatib  ota-onasiz  qolgan  bolalarni  oilalariga 

oladilar  masalan:  Eshmamedov  Rovshan  Jurayevich-yetim  qolgan  koreys  bolani 

asrab oldi (2003). Ularning 4 ta farzandi bor. 

Davlat  vasiyligi-asrab  olingan  bolaga  uning  tarbiyasi  va  rivojlanishi  uchun 

zarur  sharoitlar  yaratib  uni  bu  maqsadida  maxsus  tashkil  etilgan  tashkilotga 




 

joylashtirish  yo„li  bilan  amalga  oshiriladi.  Bola  bolalar  uyiga  vaqtinchalik  asrab 



olinadigan  oilaga, mexribonlik uyiga, maktab internatga joylashtirish mumkin. 

 

 




Download 343,34 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish