Назорат саволлари
1.Терморегуляция турлари,хар бир турига таъриф беринг
2.Гипо ва гипертермиянинг чегаралари,оптимал ёки комфорт харорат нима ва у қанчани ташкил этади
3.Тана хароратининг бошқарилиш механизми
4.Терморегуляция марказ қаерда жойлашган ва унинг ишлаш принципи
Javoblar
1. Termoregulyatsiya (termo... va lot. regulo — boshqaraman) — odam va issiq qonli hayvonlar (qushlar va sut emizuvchilar) gavda trasining turgʻunligini taʼminlovchi fiziologik jarayon.
Inson tanasining termoregulyatsiyasi turlari: -fizik termoregulyatsiya; - kimyoviy termoregulyatsiya yoki endokrin ; - titroq termogenez.
Fizik termoregulyatsiya - terining va nafas yo'llarining shilliq pardalarining tomirlarining torayishi, terlashni to'xtatish. Agar jismoniy termoregulyatsiya yordamida muvozanat tiklanmasa, "qisqarmaydigan termogenez" tufayli termoregulyatsiyaning kimyoviy tarkibiy qismi yoqiladi. (endokrin tartibga solish, xususan, " qisqarmaydigan termogenez gormoni" deb nomlanadigan norepinefrin chiqarilishini ko'payishi bilan). Keyinchalik sovutish bilan, ko’ndlangtarg’il va silliq mushaklarning qisqarmaydigan faoliyatining o'ziga xos shakllari - mushaklarning sovuq qaltirashi, termoregulyator mushaklarning ohangi va piloromotor reaktsiya tufayli issiqlik ishlab chiqarish ko'payadi. "Qattiq termogenez" ning ushbu bosqichi energiya sarflash va issiqlik ishlab chiqarish bilan yuqori darajada amalga oshiriladi.
2. Gipotermiya - tana harorati normal metabolizm va ishlashni ta'minlash uchun zarur bo'lgandan pastroq tushadigan tanadagi holat (odamlarda - 35 ° C dan past).
Gipertermiya inson tanasining haddan tashqari qizishi bo'lib, 37 ° C dan yuqori harorat bilan birga keladi. Gipertermiya turli xil kasalliklarning eng ko'p uchraydigan alomatidir va organizmning himoya-kompensatsion reaktsiyasidir.
Optimal yoki komfort harorat bu inson ozini qulay his qiladigan harorat bolib 20-25°C atrofida bo’ladi
3.
1. Metabolik tezlikni haroratni barqarorlashtirish. Agar izolyatsiya qilingan hujayralar uchun bo'lsa, inkubatsiya muhitining haroratining 10 ° C ga pasayishi yoki ko'payishi kislorod iste'moli intensivligining qariyb 2 baravar o'zgarishi bilan birga keladi, umuman organizm uchun tashqi muhit haroratining bunday o'zgarishi moddalar almashinuvini kamroq darajada o'zgartiradi.
2. Harorat gisterezi - so'rilish va issiqlik yo'qotishning turli intensivliklari. Atrof-muhitdan ko'proq qizg'in issiqlik to'planishi va kamroq qizg'in nurlanish xarakterlidir. Ushbu mexanizm kun va tun haroratining keskin o'zgarishi sharoitida yashaydigan hayvonlarda rivojlangan.
3. 3. Termoregulyatsion xatti-harakatlar turli hayvonlar turlariga xos bo'lgan ko'plab mexanizmlarni o'z ichiga oladi. U quyidagilarni o'z ichiga oladi:
a) turar joylar, uyalar, boshpanalar qurish; b) ochiqlikni kamaytiradigan termoregulyatsion posturesni qabul qilish tana yuzasi ("embrion pozi"); c) odamlarni o'zaro isitish uchun jamoada guruhlash issiqlik saqlash; d) insonning ongli faoliyati.
4. Neyogumoral mexanizmlar orqali amalga oshiriladigan termoregulyatsiyaning faol mexanizmlari.
Gomeotermal hayvonlar va odamlar uchun harorat gomeostazini ushlab turishning asosiy mexanizmi issiqlik ishlab chiqarish va issiqlik uzatish balansi yoki kimyoviy va fizik termoregulyatsiya balansidir.
4. Termoregulyatsiya uchun javob beradigan neyronlar gipotalamusda joylashgan bo'lib, u yerda, termoregulyatsiya markazi joylashgan. Ammo yaqinda o'tkazilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, bitta termoregulyatsiya markazi tushunchasi afferent va eferent tarmoqlari bilan har xil termoeffekt yo'llarini aks ettirmaydi. Evolyutsiya davrida sutemizuvchilar turli xil termoregulyatorlarni ishlab chiqdilar, ular asab va gumoral tartibga solish darajasida amalga oshiriladi va metabolizmga, energiya almashinuviga va hayvonlarning harakatlariga ta'sir qiladi. Shuni yodda tutish kerakki, ma'lum mexanizmlarning faollashishi kun, mavsum, jins va yoshga bog'liq
Do'stlaringiz bilan baham: |