Мустакил иши кабул килди: Тоиров м мавзу: Ички кучланишларининг пайдо булишининг салбий таьсири



Download 207,23 Kb.
Sana21.02.2022
Hajmi207,23 Kb.
#58125
Bog'liq
Алижон

НАВОИЙ ДАВЛАТ КОНЧИЛИК ИНСТИТУТИ ЭНЕРГО-МЕХАНИКА ФАКУЛТЕТИ 15b-17МТ талабаси Толлибоев Алижоннинг Металларга деформатсиялаб ишлов бериш фанидан МУСТАКИЛ ИШИ Кабул килди: Тоиров М

Мавзу:Ички кучланишларининг пайдо булишининг салбий таьсири. Режа: 1.Тоблаш жарайонида ички кучланишларнинг йуколиши. 2.Куйи температурали бушатиш. 3.Уртача температурали бушатиш. 4.Юкори температурали бушатиш.


Тоблаш. Куп холларда конструкцион пулатлардан тайёрланган деталлар, масалан, шестернялар, валлар, углеродли асбобсозлик пулатлардан тайёрланган кескичлар ва бошкалар уларнинг пухталигини, кескирлигини, ейилишга чидамлилигини ошириш максадида тобланади.Одатда тоблашдан максад ички зурикишларни олдини олиш, агар загатовкага тоблаш берилмаса механик ишлов беришда дарс кетиш холатлари кузатилади, бунда загатовка йароксиз булиб колади. Бунинг учун эвтектоидгача булган углеродли пулатларни АС, критик температурадан, эвтектоид ва эвтектоиддан кейинги пулатларни АС, критик температурадан 30—50°С юкорирок температурагача киздирилиб, шу температурада маълум вакт саклаб турилгач, критик тезликда ёки ундан юкорирок тезликда, масалан, совук сувда совитилади. Тез совитилишидан максад аустенитни туларок мартенситга утказишдир.
Кам углеродли пулатларда углероднинг камлиги ва аустенитнинг мартенсит структурага утиш температурасининг юкорилиги сабабли тоблашда аустенитнинг феррит билан перлитга парчаланиши содир булади. Шу сабабли кутилган каттикликка эришилмайди. Шунинг учун бу хил пулатлар амалда тобланмайди, факат урта ва куп углеродли пулатларгина тобланади. Бунда буюм сиртки катламининг узак кисмига караганда тезрок совиши ички зурикиш кучланишларини вужудга келтиради. Шуни кайд этиш жоизки, агар буюм меъёрдаги температурадан ута киздириб тобланса, мартенсит доналар цементит тури билан уралади. Бу холда унинг янада муртлашиши сабабли кутилган натижага эришилмайди. Агар бунда ички зурикиш кучланишлари металл пухталигидан катта булса, буюм дарз кетади. Шу сабабли пулат буюмларни тоблаш режимини белгилашда уларнинг маркасига, шаклига, улчамларига, девор калинлигига кура совитиш мухитига уларни тушириш каби масалаларга катта эътибор бериш лозим.
Амалда тоблаш мухити сифатида совук, сув, туз эритмалари, ишкорлардан фойдаланилади. Совитиш суюкликлари тоблашда пулат буюмни 500—600°С температура оралигида совитилишида аустенитнинг феррит ва цементит доналар аралашмасига парчаланишига йул куймай, уни мартенситга айланиши вактида (200—300°С) секин совитиш лозим. Бундай режимда аустенит батамом мартенситга айланиб, ички зурикиш кучланишларидан холирок булади.
Пулатларни тоблашда фойдаланиладиган совитгичларнинг бирортаси хам юкорида кайд этилган талабларга тула жавоб бермайди. Шу боисдан аник маркали пулат буюмларни курсаткичларига кура тоблашда талабга жавоб берадиган хилларига якинрокларидан фойдаланилади.
Маълумки, пулат буюмларни тоблашда хосил булувчи ички зурикиш кучланишлари улар хоссаларига салбий таъсири катта. Шу боисдан улар хосил булишининг асосий сабабларидан, жумладан, маълум температурагача киздирилган буюмни совитишда материали, шакли, улчами, кесим юзалари буйича температура тафовути, совитиш тезлиги ва фаза узгаришларини курсатиш мумкин. Агар ички зурикиш кучланишларининг киймати катта булса, буюмни тоблашда дарз кетиш холлари учраши мумкин. Тобланган пулат буюмларни ички зурикиш кучланишлардан холи этиш билан структурасини яхшилаш натижасида каттиклигини пасайтириш , пластиклигини ва ковушоклигини кутариш максадида улар бушатилади. Тобланган пулат буюмларни бушатиш максадига кура улар куйи, уртача ва юкори температурали бушатишга ажратилади.
Куйи температурали бушатиш — бу ишловда тобланган углеродли пулат буюмлар 150—200°С температурагача киздирилиб, шу тем пературада маълум вакт тутиб турилгач, аста-секин совитилади. Бу хил бушатишдан одатда, иш юзалари тобланган кескичлар, улчов асбобларини бушатишда фойдаланилади. Бу хил бушатишда улар ички зурикиш кучланишлардан холи булиши натижасида бушатилган мартенсит структурага эга булиши туфайли каттиклиги сакланади.
Уртача температурали бушатиш — бу ишловда тобланган пулат буюмлар 350—500°С температурагача киздирилиб, шу температурада маълум вактсаклаб турилгач, аста-секин совитилади. Бу хил бушатишдан зарбга берилиб ишлайдиган рессорлар, пружиналар каби тобланган деталларни бушатишда фойдаланилади. Бу хил бушатиш натижасида улар ички зурикиш кучланишлардан бирмунча холи булиши билан мартенсит структура майда феррит ва цементит фазалар (троостит) га парчаланади. Шу боисдан каттиклиги бир оз пасаяди.
Юкори температурали бушатиш — бу ишловда тобланган пулат буюмлар 550—600°С температурагача киздирилиб, шу температурада маълум вакт саклаб турилгач, аста-секин совитилади. Бу хил бушатишдан катта юкламаларда ишлайдиган тишли гилдираклар, валлар каби тобланган деталларни бушатишда фойдаланилади. Бу хил бушатиш натижасида улар ички зурикиш кучланишлардан деярли холи булиши билан мартенсит майда феррит ва цементит фазалар (сорбитлар) га парчаланади. Шу боисдан каттиклиги анча пасаяди.

Фойдаланилган адабийотлар: 1.В.А.Мирбобоев «КОНСТРУКЦИОН МАТЕРИАЛЛАР ТЕХНОЛОГИЯСИ» ТОШКЕНТ - «УЗБЕКИСТОН» - 2004 2.Э.О.Умаров «Материалшунослик» Тошкент-2014 3.Зиенет.уз


Download 207,23 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish