Murakkab elektr zanjirlari hisoblash usullari



Download 29,91 Kb.
bet1/3
Sana28.06.2022
Hajmi29,91 Kb.
#715702
  1   2   3
Bog'liq
MURAKKAB ELEKTR ZANJIRLARI HISOBLASH USULLARI


MURAKKAB ELEKTR ZANJIRLARI HISOBLASH USULLARI


REJA:

1. Elektr zanjirlari va ularni tavsiflovchi kattaliklar


2. Oddiy va murakkab zanjirlar. Kirxgof qonunlari


3. Murakkab elektr zanjirlarini hisoblash usullari



1. Elektr zanjirlari va ularni tavsiflovchi kattaliklar

Zaryadlangan zarrachalarning tartibli oqimi (harakati)


elektr toki deb ataladi. Kattaligi va yo'nalishi vaqt birligi
ichida o‘zgarmaydigan tokka o‘zgarmas tok deb aytiladi.
Elektr toki o‘tishi uchun uchta element berk zanjir, ya’ni
kontur hosil qilishi zarur. Bu elementlarni EYK yoki tok
manbayi, bog‘lovchi o‘tkazgich simlar va iste'molchilar
tashkil etadi. Agar bu berk konturni tashkil etuvchi elementlar elektromagnit jarayonlarini EYK, tok, kuchlanish va
qarshilik tushunchalari orqali ta'riflash mumkin bo‘lsa,
bunday berk kontur elektr zanjiri deb ataladi. Tutashtiriladigan
o'tkazgichlarning qarshiliklari quyidagi formula yordamida
aniqlanadi:

bu yerda: — o‘tkazgichning solishtirma qarshiligi, —


o‘tkazgich uzunligi, — o‘tkazgichning ko‘ndalang kesim
yuzasi.
Biroq elektr zanjirlarini hisoblashda bu qarshilik hisobga olinmaydi. Berk zanjirdagi tok miqdori zanjiming bir
qismi uchun Om qonuni yordamida aniqlanadi. Zanjirdagi tok
uning 1- va 2- qismlari orasidagi potensiallar ayirmasiga
to‘g‘ri proporsional, iste'molchining qarshiligiga esa teskari
proporsionaldir:



Zaryad miqdori quyidagicha aniqlanadi:



u holda bajarilgan ish:



Zanjiming tashqi qismida, ya’ni iste'molchida bajarilgan ish:



va manbaning isrof energiyasi:


.
Lekin demak, ya’ni manbaning ishlab chiqaradigan energiyasi:



Elektr tokining quvvati quyidagi formula orqali aniqlanadi:



bunda — manbaning elektr quwati. Demak, iste’molchining elektr quvvati manbaning isrof quvvati Quvvat W, kW, MW larda o'lchanadi.
Ajralib chiqqan issiqlik miqdori o'tkazgichdan o‘tayotgan tokning kvadratiga, qarshilik va ma’lum miqdorda tok o‘tgan vaqtga to‘g‘ri proporsionaldir.



bu yerda Q— o'tkazgichdan ajralib chiqqan issiqlik miqdori. Om qonuniga binoan quvvat Demak,



Yuqorida qayd etib o‘tganimizdek, zanjirning ikki nuqtasidagi potensiallar ayirmasi kuchlanish yoki kuchlanishning pasayishi deyiladi. Binobarin:




Demak, kuchlanish yoki kuchlanishning pasayishi zanjir bir qismining potensiallari ayirmasiga teng bo‘lib, bu kattalik shu qismdagi tok va qarshilikning ko‘paytmasi bilan aniqlanadi. Qarshilikka teskari kattalik o‘tkazgichning o‘tkazuvchanligi deyiladi:


sim.
Butun zanjir uchun Om qonuni quyidagicha ta’riflanadi: berk zanjirdagi tok zanjirdagi EYK ga to‘g‘ri proporsional bo‘lib, zanjirning butun qarshiligiga teskari proporsionaldir.



Bunda
— zanjirning tashqi qismidagi kuchlanishning pasayishi.
— manbaning ichidagi kuchlanishning pasayishi.
Bir konturli elektr zanjirda iste'molchidagi kuchlanish butun zanjir uchun Om qonuniga asosan:


.
Agar bu ifodada — const va — const bo‘lib, tok iste’- molchi qarshiligi o'zgarishi hisobiga o‘zgartirilsa, bunday bog‘liqlik elektr zanjirining volt-amper tavsifi deb ataladi. Bu xarakteristikaning k nuqtasida zanjirdagi tok nolga teng. Zanjirdagi tok faqat zanjir uzilgandagina nolga teng bo‘lishi mumkin. Bu rejim salt yurish rejimi deyiladi. Bu rejimda va iste’molchi manbadan uzilgan bo‘ladi.
Xarakteristikaning n nuqtasida U = 0 bo‘lib, tok eng katta (maksimal) qiymatga erishadi. Bu rejim qisqa tutash rejimi deyiladi. Umuman, bu rejim shikastlanish rejimi deyiladi, chunki bu rejimda zanjirdagi tok faqat manbaning ichki qarshiligi bilan cheklangandir. Ichki qarshilik esa amalda iste’molchi qarshiligidan ancha kam bo‘ladi, ya'ni
Bunda, elektr zanjiridagi tok juda katta qiymatga erishadi, boshqacha qilib aytganda, o‘tkazgichlar katta tok ta'sirida kuyib ketadi. Bu ikkala rejimdan elektrotexnik uskunalaming nazariy tomonlarini o‘rganishda foydalaniladi.

Download 29,91 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish