Alisher Navoiy.
Tarixi anbiyo va hukamo
www.ziyouz.com
kutubxonasi
1
Alisher NAVOIY
TARIXI ANBIYO VA HUKAMO
BISMILLOHIR-RAHMONIR-RAHIM
Odam salavotulloh alayh xilqati Odamning kuniyati Bulbashardur va laqabi Safiyullohdur. Chun
irodatulloh aning xilqatig‘a muqtaziy bo‘ldi, Jabrailg‘a amr bo‘ldikim, bir miqdor tufrog‘ aning tiynati
taxammuri uchun ul yerdinki, holo Makka aning o‘rnidadur, keltursun. Jabrail alayhis-salom bu amrg‘a
ishtig‘ol ko‘rguzdi, birhol tili bila anga ont berdikim, tufrog‘ni mendin olmakim, bo‘lmag‘aykim, bu
maxluqdin noshoyist amr vujudqa kelgaykim, ul sababdin men haq taoloning mujibi
saxtu xitobi
bo‘lg‘aymen. Jabrail a. s. qaytib aning so‘zin arz qildi ersa, Mikoyilg‘a hukm bo‘ldi. Ul dag‘i yerdin
ham andoq ont eshitib qaytdi, ersa, Isrofilg‘a hukm bo‘ldi. Ul ham ul ikining uzri bila qaytqondin
so‘ngra Azroilg‘a buyruq bo‘ldikim, yerdin tufroq keturgay. Yer Azroilg‘a ont bergandin so‘ngra
Azroil ayttikim, haq subhona va taoloning amri saning ontingdin yuqoriroqdur.
Bir ovuch tufroq yer
yuzidin olib, haq taoloning amri bila bihishtga kelturub, Hazrati Muhammad sallallohu alayhi
vasalamning tiynatin tasnim suyi bila yug‘urub, borcha maloikka arz qildilarkim, maqsudi olam va
odam ofarinishidin munung xilqatidurkim, oxiruz-zamon payg‘ambari bo‘lg‘usidur. Andin so‘ngra
Odam a. s. tufrog‘ig‘a qirq kun rahmat yomg‘uri yog‘durub, o‘z qudrat
ilki bila taxmir qildikim,
«xammartu tiynati odama biyadayya arabina sabohan»
1
andin xabar berur. Chun inson kisvatin
odamg‘a kiydurdilar haq subhonahu va taolo asmoi husnini anga o‘rgattikim va allama odamaal asmoa
kullaho
2
va maloyikayi muqarrab aning ilmig‘a mu’tarif bo‘ldilar va tangri taolo hukmi bila anga sajda
qildilar. Iblisdin o‘zgakim, ul jindin erdi fasajadal maloikatu kulluho‘m ajmaunillo iblisa
3
. Va iblis
ko‘p toat qilg‘ondin so‘ng maloika martabasig‘a yetib erdi. Chun tangri taolo amridin bo‘yun to‘lg‘odi,
shaqovat va la’nati jovid tavqi aning bo‘ynig‘a tushtikim, «Va inna alaykal-la’nati ilo yavmiddin»
4
.
Odam va Havo bihishtda sokin bo‘lsun deb amr bo‘ldikim, «yo Odamu, uskun
anta va zavjuka al-
jannata»
5
. Va Havo Odam a. s.ning so‘l yonidin yaratildi. Va ba’zi rivoyatda andoqdurkim, Havo
dunyoda yaratilib erdi. Har taqdir bila Odamg‘a bug‘doy yemakdin nahy bo‘ldi. Ba’zi uzum, ba’zi
anjir debdurlar. Iblis Odam jihatidin la’nati abadiyag‘a shoyista bo‘lub erdi. Bu xusumatdin yilon
vositasi bila bihishtga kirib, Odam a. s. bug‘doy yemak vasvasasin qilib, chun irodatulloh munga joriy
bo‘lub erdikim, olam yuzin Odam avlodi tutqay. Odam va Havoni bihishtdin chiqardilar.
Va Hindiston
mulkida bir-biridin ayru tushtilar. Odam a. s. Makkaga kelib, Arafot yonida Havog‘a uchradi. Andin
Arafot ul yerga laqab qoldi. Andin so‘ngra Odam a. s. Ka’ba uyin yasadi. Dag‘i Hindiston sori azimat
qildilar. Va Jabrail a. s. hububot kelturub, Odamg‘a qo‘sh surub, ekin ekmak qoidasin o‘rgatti. Va
Havo Odamdin xar qachon homila bo‘lib erdi, iki farzand kelturur erdi: bir o‘g‘ul, bir qiz. Bu o‘g‘ulg‘a
yana bir qornidin kelgan qizni berurlar erdi va bu qizni yana bir qorindin kelgan o‘g‘ulg‘a berurlar
erdikim, orada farq bo‘lg‘ay. Qobil bila tuqg‘on qizni oti Iqlimo debdurlar. Tiladikim, Hobilg‘a
berg‘ay. Qobil o‘z singlining husni
jihatidin anga moyil erdi, unomadikim Hobilg‘a bergaylar. Odam
ikisiga qurbon buyurdikim, har qaysining qurboni qabul tushsa, anga bergay. Hobilning qurboni qabul
tushub, Odam a. s. Iqlimoni anga berdi. Qobil xusumat jihatidin Hobildek qarindoshikim, saburi jamol
va ma’naviy kamol bila orosta erdi va Odam a. s. ani bag‘oyat
sevar erdi, halok qilib, Odamni aning
firoqida mubtalo qildi. Avval kishikim, nohaq qon qildi Qobil erdi. Chun andin burun hech kishi
o‘lukni ko‘rmaydur erdi. Qobil mutahayyir bo‘lub, Hobilni ko‘tarib yurur erdi. Bori taolo hukmi
munga mutaalliq bo‘ldikim, odamizod mayitning tadfinin bilgay. Iki malakni iki qarg‘a
surati bila
Qobil qoshig‘a yibordikim, bir-biri bila urushub, biri yana birin o‘lturdi va qotil qarg‘a yerni tirnab,
minqori bila qozib, maqtulni dafn qildi. Qobil dag‘i bu ta’limni olg‘och, Hobilni go‘r qazib, dafn
