Mavzu: Umumiy psixologiya fanining predmeti va amaliyoti

Mavzu: Umumiy psixologiya fanining predmeti

• Reja:
• Psixologiya tabiiy va ijtimoiy, ilmiy fan sifatida.
• Psixologiya bo’limlarining o’ziga xos tomonlari.
• Miya va psixika.
• Sharq mutaffakkirlarining psixologiyaga qo’shgan hissasi.

Psixologiya fan sifatida…

• XVIII asrga kelib psixologiya fan sifatida ajralib chiqdi va mustaqil fan darajasiga ko’tarildi.uning mustaqil bo’lishi tez rivojlanishiga olib keldi. Natijada XX asrga kelib, o’zining eng muhim muammolarini ishlab chiqa boshladi.

XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab fan sifatida rivojlandi.

• XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab fan sifatida rivojlandi.
• Psixologiyaning o’rganish obekti bu – inson bo’lib hisoblanadi. Psixologiya – inson psixikasini, hissiyotlarini va hossalarini o’rganadi

Psixologiya otasi

• Birinchi marotaba jon masalsiga qiziqqan va “jon haqida” asarini yozgan yunon faylasufi bu – eramizgacha III-IV asrlarda yashagan Aristotel hisoblanadi va u psixologiya otasi degan nom olgan olim

Dialistik va materialistik nuqtayi-nazar

• Hozirgi zamon psixologik yo’nalishlari, oqimlari va maktablarining ilmiylik va mustaqillik darajasi ularning o’z predmeti va tekshirish metodlarini asoslashda qanchalik dialektik-materialistik nuqtayi nazarga yaqinlashishlariga qarab belgilanadi. Shu nuqtayi nazardan olaganda hozirgi zamon psixologiyasida turlicha holatlarni ko’rish mumkin.

Psixologiyaga hissa qo’shgan olimlar:

• I.M.Sechenov;
• I.P.Pavlov;
• L.A.Orbeli;
• L.K.Onohin;
• K.M.Bikov;
• N.I.Krosnogorskiy;
• N.A.Bernshteyn.

O’zbekiston Respublikasi va chet el psixologlarining miya faoliyatining neyrofiziologik mexanizmlarini chuqur o’rganishlari asosida bu fanni yanada rivojlantirmoqda.

• O’zbekiston Respublikasi va chet el psixologlarining miya faoliyatining neyrofiziologik mexanizmlarini chuqur o’rganishlari asosida bu fanni yanada rivojlantirmoqda.

Davr va psixologiya

• XX asr ishlab chiqarishining texnikaning yangi-yangi turlari, aloqa vositalarining tez o’sganligi bilan, elektronika, avtomatikadan foydalanila boshlaganligi, transportning yangi,tovushdan tez turlarini o’zlashtirganligi bilan xarakterlanadi.

Psixologiya eng avvalo pedagogika bilan yaqin aloqadadir…

• pedagogika

• psixologiya

Psixologiya bilan uzviy bog’liq bo’lgan fanlar:

• fiziologiya

• falsafa

• pedagogika

• psixologiya

Psixologik jarayon

• Bunda psixologiya hayotning turli sohalari bilan bog’liq ekanligi tadqiq qilinadi. Masalan, adabiy jarayon ham psixologiya bilan bog’langan. Shoir ichki kechinmalari uning psixik holati yozgan asarida o’z talqinini topadi.
• Sog’inchlarku sanchiq bo’lib botar jonga,
• Mushtoqmanu borgim kelmas Andijonga,
• Borsam ko’zim tushgay yana bir maydonga,
• Mingtepani ataylik o’z nomi bilan.
• Muhammad Yusuf

Mehnat psixologiyasi turlari:

• Injenerlar psixologiyasi

• Aviatsiya psixologiyasi

• Kosmik psixologiyasi

Solishtirma psixologiya – hayvonlar psixikasi bilan inson psixikasini taqqoslab o’rganadigan fandir. Uning tarmog’i: zoopsixologiya sanaladi.

• Solishtirma psixologiya – hayvonlar psixikasi bilan inson psixikasini taqqoslab o’rganadigan fandir. Uning tarmog’i: zoopsixologiya sanaladi.

Psixologiya va tibbiyot

• Psixologiyaning mustaqil fanga aylanishi uning tibbiyot fani bilan juda yaqindan aloqa o’rnatishiga olib keldi. Ma’lumki, bunga XIX asrning yarmidayoq ya’ni psixologiyaga eksperement metodining kirib kelishi (Fexner tomonidan) va ayniqsa, I.M.Sechenovning “Bosh miya reflekslari” kitobining maydonga kelishi bilan asos solingan.

Yosh psixologiyasining turlari:

• Bolalar psixologiyasi. Bolalar faoliyati va mashg’ulotlarini, qiziqishlarini tadqiq qiluvchi psixologik jarayon

O’smirlar psixologiyasi

• O’smirlik davrdagi o’zgarish va diqqatni kuzatuvchi psixologiya.
• Yoshlar psixologiyasi.
• Katta kishilar psixologiyasi.

Ibn sino tadqiqoti

• U sezishni ikki qismga ajratadi: ichki va tashqi. Tashqi sezish insonni tashqi dunyo bilan bog’laydi. Ichki sezish aql, fikrlash, esda saqlab qolishi katta ahamiyatga ega ekanligini aytgan. Ibn Sino miyni barcha sezishlardan iborat nerv markazi umumiy inson nerv sistemasining markazi ekanligi haqidagi ta’limot asoschisi.

Ilmiy texnikaning taraqqiyoti misli ko’rilmagan darajada tezlashgan va psixologik tadqiqotlar sohasida qator yutuqlarg erishgan

• Ilmiy texnikaning taraqqiyoti misli ko’rilmagan darajada tezlashgan va psixologik tadqiqotlar sohasida qator yutuqlarg erishgan

Foydalanilgan adabiyotlar:

• M.Yusuf “Ulug’imsan, vatanim”
• B.Aminov “Umumiy biologiya”
• Sh.Azizov “Shaxs va jamiyat”
• I.G’oziyev “Umumiy psixologiya”

E’tiboringiz uchun rahmat!

• E’tiboringiz uchun rahmat!