Mavzu: turkiy tillarning umumiy tavsifi reja hozirgi turkiy tillar taraqqiyotini davrlashtirish. Oltoy tillari oilasi

MAVZU: TURKIY TILLARNING UMUMIY TAVSIFI
REJA
 

• Hozirgi turkiy tillar taraqqiyotini davrlashtirish.
• Oltoy tillari oilasi.
• Turkiy tillar guruhi.
• Turkiy tillar tasnifi.

ASOSIY TUSHUNCHALAR:
bobo til, til oilasi, oltoy tillari oilasi, til guruhlari, turkiy tillar guruhi, genetik qarindoshlik, tillar tasnifi, tasniflash mezonlari, geneologik tasnif, sharqiy turkiy tillar, g‘arbiy turkiy tillar, R guruhi. D guruhi, TAU guruhi, TAG‘LIQ guruhi, TAG‘LI guruhi.

Hozirgi turkiy tillar quyidagi davrlarni o‘z ichiga oladi:

• Turkiy tillar taraqqiyotining oltoy davri (eradan avvalgi III asrgacha)
• Qadimgi hun davri (eradan avvalgi III asrdan eraning V asriga qadar)
• Qadimgi turk davri (V – IX asr)
• O‘rta turk davri (XX – XVasr)
• Yangi turk davri (XV – XX asr)
• Eng yangi turk davri (XX asr)

Nostratik makro til oilasi
udm. mi, teleut: memi, xaysa: mi, rus: mы;
mar: tыy, mo‘g‘ si (> ti), rus: tы;
Tatar: min, Mord: mon, “men”; zanek: munens rus: mne;
komi: mayo, mo‘g‘: tere, rus: mom;
o‘zb: kim, fin: ken somali: kita “kim".
Fonetik sathda

• unlilar uyg‘unligi, so‘z boshida cono rtovushlaning ishlatilmacligi. so‘zda undosh tovushlaning yonma-yon kelmacligi. so‘z oxiridagi n tovushining beqarorligi;

Morfologik sathda

• grammatik rodning yo‘qligi, o‘zakning mustaqil ma’no anglatishi, agglyutinativ xususiyatga egaligi; suffiksal xarakterdaligi, ya’ni prefikslarning yo‘qligi, predloglar o‘rnida ko‘makchilarning qo‘llanishi, grammatik son - birlik va ko‘plikning mavjudligi.