Mavzu: Tashabbusli byudjetlashtirishni raqamlashtirish istiqbollari Ilmiy rahbar: Safarova n tmi talabalari : Boqimirzayev Humoyun

Mavzu: Tashabbusli byudjetlashtirishni raqamlashtirish istiqbollari
Ilmiy rahbar: Safarova N
TMI talabalari : Boqimirzayev Humoyun
Tashabbusli yoki partisipator byudjetlashtirish — bu aholining tashabbuslarini hisobga olgan holda byudjet mablag‘larining muayyan bir qismini sarflash bo‘yicha ularning bevosita ishtirokida qarorlar qabul qilish hamda qabul qilingan qarorlarning amalga oshirilishini kuzatish amaliyotidir.Moliya vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, 16 avgust holatida hududlar kesimida kelib tushgan takliflar soni —41125 ta. Ushbu bosqich doirasida qabul qilingan va ovoz berish bosqichiga o‘tkazilgan takliflar soni — 21832 ta (53%). Tegishli hududlardagi ishchi komissiya tomonidan rad etilgan takliflar soni esa 19293 ta ya’ni (47%) ga yetdi.
So'nggi yillarda O'zbekistonda olib borilayotgan islohotlar doirasida ijro hokimiyati organlari masʼuliyatini kuchaytirishga, Oliy Majlis va Xalq deputatlari Kengashlarining rolini oshirishga, shuningdek, barcha darajalarda muhokama qilish va qaror qabul qilishga fuqarolik jamiyati institutlarini jalb etishga ko'proq eʼtibor qaratilmoqda. Byudjet sohasida byudjet shaffofligini oshirishga va fuqarolarni byudjet qarorlarini qabul qilishga jalb etishga qaratilgan mexanizmlar joriy etila boshlandi. Jahon amaliyotida ushbu maqsadlar uchun tashabbusli byudjetlashtirish – fuqarolar tomonidan ilgari surilgan takliflar (tashabbuslar, loyihalar) uchun byudjet mablag'larining bir qismini taqsimlash mexanizmi keng qo'llaniladi. Ushbu yo'nalishda BMT Taraqqiyot Dasturi so'nggi ikki yil ichida Oʼzbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga yordam koʼrsatib, mamlakatda tashabbusli byudjetlashtirish mexanizmlarini ishlab chiqish va amalga oshirishda uslubiy va ekspert ko'magini ko'rsatmoqda. 2021-yildan boshlab fuqarolar tomonidan ilgari surilgan mahalliy infratuzilmani takomillashtirish bo'yicha takliflar (tashabbuslar, loyihalar) bo'yicha xarajatlarning 5 foizi ilgari belgilangan qo'shimcha daromadlarning 10 foiziga qo'shimcha ravishda tuman byudjetidan ajratiladi. Ushbu mablag'lardan qanday foydalanish fuqarolarning ularni taqsimlashda ishtirok etishining samarali mexanizmiga bog'liq.¹
Jahon tajribasi shuni ko'rsatadiki, tashabbusli byudjetlashtirish oson jarayon emas va uni amalga oshirishning standart usullari mavjud emas, chunki har bir mamlakat o'ziga xos xususiyatlarga ega. Mamlakatlar tashabbusli byudjetlashtirishni tadbiq etishda qanday muammolar va qiyinchiliklarga duch keladilar? Natijalar qanday bo'lgan va qanday saboqlar olingan? Ushbu masalalar Jahon bankining REM PAL (Davlat harajatlarini boshqarish – Kollegial oʼrganish) tashabbusining Byudejt bo'yicha amaliy hamjamiyat maslahatchisi Tatyana Vinogradovaning va BMT Taraqqiyot dasturining Ukrainadagi vakolatxonasi, “Fuqarolik jamiyatini qo'llab-quvvatlash” loyihasi Koordinatori Oksana Kosenko xonimlarning taqdimotlarida bayon etildi.²
Shuningdek, hududlar kesimida fuqarolar tomonidan berilgan ovozlar soni — 22954 taga yetdi. Shundan, ovoz berish jarayoniga fuqarolar jalb etilgan tuman va shaharlar soni — 189 tani tashkil etmoqda.
3- bosqich ovoz berish jarayonida fuqarolar tomonidan bironta ovoz berilmagan tuman va shaharlar soni — 16 tani tashkil etdi.