Mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilining umumiy xususiyatlari



Download 52,93 Kb.
Sana29.05.2022
Hajmi52,93 Kb.
#615242
Bog'liq
kurs ishi

Mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilining umumiy xususiyatlari


Tayyorlagan: Murtazayeva Z
2-mutaxassislik sirtqi ta'lim yo'nalishi, O'zbek filologiyasi fakulteti
Ilmiy rahbar: Madaminov A

Reja

  • 1.Hozirgi o`zbek tilining xususiyatlari
  • 2.Hozirgi o`zbek tilining dialektal asoslari
  • 3.Hozirgi o`zbek tili va uning qarindosh turkiy tillar bilan aloqasi
  • 4.O`zbek tili va uning boshqa tillar bilan aloqasi
  • 5.Adabiy til .O`zbek tili va uning taraqqiyot bosqichlari

Tarixiy ma`lumotlar

  • O`zbek tili XI-XII asrlarda yozma shaklga ega bo`lgan xalq tili sifatida shakllangan.
  • XIII-XIV asrlar o`zbek adabiy tilining ilk davrlari bilan xarakterlanib, o`zbek yozma adabiyoti o`z o`rnini barqaror egallagan.
  • XX asrning yarmi o`zbek adabiy tilining takomillashuv va taraqqiyot jarayonlari bo`ldi.

Hududiy jihatdan o`zbek dialektlari uch guruhga ajratiladi.

  • 1.Markaziy dialekt
  • 2. Xorazm dialekti
  • 3. Janubiy o`zbek shevalari yoki qishloq shevalari

Markaziy dialekt

O`zbekiston Respublikasining

markaziy shaharlarida yashovchi xalqi shevalari kiradi.

Xorazm dialekti

Xorazm viloyati janubida va

Janubiy Qozo`g`iston viloyatining Iqon, Qornoq, Qorabuloq, Mankent

qishloqlarida yashovchi o`zbeklar shevasi kiradi.

Janubiy o`zbek shevalari yoki qishloq shevalari

  • Toshkentning sharqiy tomonida, Ohangaron vodiysi va Chirchiq daryosi bo`ylarida, Farg`ona vodiysidagi qishloqlarda, Jizzax va Samarqand shaharlari atrofida, Xorazmning shimoliy, Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida, Janubiy Qozog`iston viloyatining shimoliy qismida yashaydigan aholi shevalari kiradi

O`zbek dialektlari

  • Etnik xususiyatiga ko`ra
  • Chig`atoy, qipchoq, o`g`uz dialektlari

  • singarmonizmli va
  • singarmonizmsiz, eronlashgan va eronlashmagan o`zbek shevalariga ham

    bo`linadi

Og`zaki adabiy til

  • Qo`shiq va laparlari,
  • ashula va maqollari, ertak va hikoyalari, tarixiy bahodirlik eposlari,

    topishmoq va tez aytishlari, askiya va hikmatli so`zlari

Yozma adabiy tili

XIII asrlardayoq shakllana boshlagan bo`lib, eski o`zbek adabiy tili sifatida XIV-XV asrlarda takomiliga yetkazildi.

O`rta Osiyo va Qozog`iston turkiy xalqlari, jumladan,

o`zbek xalqi O`rxun­Enasoy, uyg`ur, arab, lotin va rus grafikasi asosidagi

yozuvlardan foydalanib kelgan

O`zbek adabiy tilining tarixiy taraqqiyot yo`li

1. Qadimgi turkiy adabiy til;

Qadimgi turkiy yozma yodgorliklar tarixi V asrlaridan boshlab XIV asrgacha bo`lgan davrni oz ichiga oladi.

2. Eski o`zbek adabiy tili;

  • XII-XIII asrlarga kelib eski o`zbek adabiy tili shakllana boshladi
  • XV asrda eski o`zbek adabiy tilini yuqori taraqqiyot cho`qqisiga ko`tardi.
  • Xorazmiyning “Muhabbatnoma”, Durbekning

    “Yusuf va Zulayho” asarlari ,Lutfiyning o`tkir she`rlari, Navoiy va uning zamondoshlari Sakkokiy va Atoiy g`azallari

3. Hozirgi o`zbek tili.

  • 1) uning yagona umummillat va mahalliy dialektlarga munosabati;
  • 2) tayanch va yetakchi o`zbek shevalarining fonetik tizimi;
  • 3) umumxalq tili lug`at tarkibining son va sifati, qo`llanish doirasi va mazmuni;
  • 4) grammatik qoidalarning hajmi va mohiyati;
  • 5) uslubiy bo`linishga ko`ra belgilanadi.

Adabiyotlar:

  • Sayfullayeva R., Mengliyev B., Boqiyeva G. va b. Hozirgi o`zbek adabiy tili. Darslik. –Toshkent: Fan va texnologiyalar, 2010.
  • Sayfullayeva R., Mengliyev B., Boqiyeva G. va b. Hozirgi o„zbek adabiy tili. O`quv qo`llanma. – Toshkent: Fan va texnologiyalar, 2009.
  • Jamolxonov H. Hozirgi o`zbek adabiy tili.
  • Toshkent: 2005

Download 52,93 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish