Mavzu: Grammatika. Morfologiya. So’z turkumi

Mavzu:Grammatika.Morfologiya.So’z turkumi

Reja:

• 1.Grammatika haqida umumiy tushuncha.
• 2.Morfologiya haqida umumiy tushuncha.
• 3.So’z turkumlari haqida

Grammatika haqida umumiy tushuncha.

Tilshunoslikning eng katta va asosiy bo’limi grammatika bo’limidir. Grammatika so’zi grek tilidan olingan bo’lib,”harf o’qish va yozish san’ati”, “harf” ma’nolarini bildiradi. Grammatika atamasi tilning morfologik va sintaktik qurilishi hamda bu qurilishni o’rganadigan tilshunoslikning bo’limi ma’nolarida qo’llaniladi. Demak, grammatika tilshunoslikning morfologiya va sintaksis bo’limlarini o’z ichiga oladi. Qadimda morfologiya atamasi –sarf sintaksis atamasi nahv deb atalgan.Sarf-u nahv atamasi esa garammatika atamasini bildirgan.

Grammatika(sarf-nahv) grekcha “harf o’qish va yozish san’ati” ,”harf”

Morfologiya

Sintaksis

SARF

Morhe-shakl,logos-ta’limot

NAHV

Sintaxsis-bog’lash,yopishtirish

Morfologiya haqida umumiy tushuncha.

• Morfologiya so’zning grammatik ma’nosini o’rganadi.Morfologiya tilning morfoligik qurilishi, so’z shakllari haqidagi ta’limot.Birinchi ma’nosida obyektni anglatsa, ikkinchi ma’nosida tilshunoslikning shu ob’yektni o’rganuvchi bo’limini bildiradi.

So’z o’rganiladigan tilshunoslik bo’limlari.

Leksikologiya

• So’zning leksik (atash) ma’nosini o’rganadi.

Morfologiya

• So’zning grammatik ma’nolari va bu ma’nolarni shakllantiruvchi vositalarni o’rganadi.

So’z turkumlari

• So’z turkumlari – so’zlarning so’rog’I va qanday umumlashgan ma’no ifodalashiga ko’ra guruhlarga bo’linadi.
• So’zlar turkumlarga quyidagi xususiyatlarga ko’ra ajratiladi:
• 1.Leksik(atash)ma’nosiga ega yoki ega emasligi va biror so’roqqa javob bo’la olish-olmasligiga ko’ra.
• 2.Grammatik shaklga ega bo’lish-bo’lmasliguga ko’ra.
• 3.Gapda biror sintaktik vazifa bajara olish-olmasligiga ko’ra.

So’z turkumlari ma’no va vazifasiga ko’ra quyidagilarga bo’linadi: 1.Mustaqil

• 2.Yordamchi so’zlar

• 3.Alohida olingan so’zlar

E’TIBORINGIZ UCHUN KATTA RAHMAT