Mavzu : Hissiy holatlarning ifodalanishi. Hislarni kechirish shakllari Reja

Mavzu : Hissiy holatlarning ifodalanishi.Hislarni kechirish shakllari
Reja:

1. 
   Hissiy holatlarning ifodalanishi
   
2. 
   Hislarni kechirish shakllari
   
3. 
   Hissiyotlarning tashqi alomatlari
   

Hissiy holatlarning ifodalanishi

Hissiy holatlarning ifodalanishi birinchidan, ifodali harakatlar (yuz ifodasi, qo’l, oyoq harakatlari), ikkinchidan organizmdagi turli hodisalarni, ya'ni ichki a'zolar faoliyatining va holatining o’zgarishida, uchinchidan tabiatda, ya'ni organizm qon tarkibidagi va boshqa suyuqliklardagi kimyoviy o’zgarishlarni, shuning bilan birga modda almashinuvida bo’ladigan o’zgarishlarni o’z tarkibiga oladi.
His-tuyg’ularning tashqi ifodasiga yuz ifodasi, imo-ishora, vajohat va qaddu-qomatning o’zgarishi, ayiruv, tashqi chiqaruv bezlarining faoliyati (so’lak, ter ajralishi) va ayrim harakatlar xususiyatlaridagi o’zgarishlarni kiritish mumkin. Bunga nutqning faol o’zgarishlari, "ovoz mimikasi" va gaplar tarkibining sintaksis o’zgarishi, "tutilmasdan gapirish", yoki alo?ida "silliqlik" hamda "ifodalilik"ning yuzaga kelishi nihoyat hissiyot o’zining to’la qisman ifodasini topadigan xatti-harakatlarga taalluqlidir. Kishining emosional kechinmalari vaqtida nutqining tezligi o’zgaradi. Ko’pincha nutqning sintaksis tuzilishi buziladi, tezligi va ahamiyati o’zgaradi. O’tkazilgan tekshirishlar shuni ko’rsatadiki, g’amginlik va ma'yuslik hislarini ifodalovchi kishining ovozi beixtiyor pasayib ketadi, so’zlashgan kishining tovushi ham bo’linib-bo’linib chiqadi.
Insonning hissiy dunyosi besh komponent bilan ifodalanadi:

• 
  hissiyotlar;
  
• 
  ta'sir qiladi;
  
• 
  his-tuyg'ular;
  
• 
  hissiyotlar;
  
• 
  stress.
  

Insonning hissiy sohasining yuqoridagi barcha tarkibiy qismlari sub'ektning xatti-harakatining asosiy regulyatorlaridan biri bo'lib, voqelikni bilish manbai bo'lib xizmat qiladi, odamlar o'rtasidagi o'zaro munosabatlarning turli xil variantlarini ifodalaydi va belgilaydi. Shuni ta'kidlash kerakki, xuddi shunday hissiy jarayon bir necha soniyadan bir necha soatgacha davom etishi mumkin. Bundan tashqari, har bir tajriba turi minimal kuch bilan ifodalanishi yoki juda kuchli bo'lishi mumkin.
Tuyg'u - bu sub'ektning hayotining ma'lum bir daqiqasidagi tajribasi, sodir bo'layotgan voqeaga shaxsiy baho berish, uning real vaziyatga, ichki dunyo hodisalari va tashqi muhit hodisalariga munosabati haqida ma'lumot berish. Inson his-tuyg'ulari bir zumda paydo bo'ladi va juda tez o'zgarishi mumkin. 
Tuyg'ularning eng muhim xususiyati ularning sub'ektivligidir.
Boshqa barcha psixik jarayonlar singari barcha turdagi emotsional holatlar ham miyaning faol ishi natijasidir. Tuyg'ularning paydo bo'lishining tetik mexanizmi hozirgi vaqtda atrofdagi haqiqatda sodir bo'layotgan o'zgarishlardir. Mavzu uchun davom etayotgan o'zgarishlar qanchalik muhim va ahamiyatli bo'lsa, u boshdan kechirgan hissiyot shunchalik keskin va yorqinroq bo'ladi.
Tuyg'u paydo bo'lganda, qo'zg'alishning vaqtinchalik o'chog'i miya yarim korteksida va keyinchalik subkortikal markazlarda - miya yarim korteksi ostida joylashgan nerv hujayralari to'plamlarida hosil bo'ladi. Aynan shu miya segmentlarida tananing fiziologik faoliyatini tartibga solishning asosiy bo'limlari joylashgan. Shuning uchun bunday qo'zg'alish o'chog'ining paydo bo'lishi ichki organlar va tizimlar faoliyatining kuchayishiga olib keladi. Bu esa, o'z navbatida, sezilarli tashqi aks ettirishni topadi.
Keling, misollar bilan tushuntiramiz. Biz uyatdan qizarib ketamiz. Biz qo'rquvdan oqarib ketamiz va yuragimiz to'xtaydi. G'amdan yurak og'riydi. Biz hayajondan bo'g'ilib, tez-tez va tartibsiz nafas olamiz va nafas olamiz.