Makkiy va madaniy oyatlar

Makkiy va madaniy oyatlar

Bajardi : Maxamatjonov Tohirbek

Reja :

• Makkiy va madaniy oyatlar
• Sababi nuzul ilmi
• Qur’oni karim jamlanish tarixi

Makkiy va madaniy oyatlar

• Qur’oni karimdagi suralar nozil qilinishi jihatidan makkiy va madaniylarga bo’linadi. Ularni bo’lishda 3 ta qarash mavjud:
• Nozil qilingan joyiga
• Nozil qilingan vaqtiga
• Oyatlardan kelgan xitoblar bo’yicha

Makkiy suralar belgilari:

• Payg’ambarlar qissalari
• Qavmlarning o’z payg’ambariga qilgan yomonliklari va so’zlarini yolg’onga chiqarilishi
• Ibratli va’z va nasihatlar mavjud
• Yetimlarning moliga xiyonat qilish va qizlarni tiriklay ko’mish bilan mushriklarning jinoyatlari fosh etilishi
• Tavhid va Allohga ibodatga chorlash
• Shirkdan saqlanish
• Qayta tirilish va jazo kunini isbotlash
• Qiyomat va uning qo’rqinchlari
• Jahannam va uning azoblari

Jannat va uning ne’matlari

• Jannat va uning ne’matlari
• Mushriklar bilan aqliy dalillar asosida bahslashish zikr qilingan

Makkiy suralar lafzlari quvvatli, jarangdor bo’lishi bilan birga iboralarning qisqa-qisqa kelishi, qasam lafzining ko’p ishlatilishi bilan alohida ajralib turadi

Madaniy suralar

• Nozil bo’lishi Muhammad (s.a.v) ning Madinaga hijrat qilishlaridan boshlangan. Juda ko’p oyatlar shu shaxarda nozil bo’lgan.
• Alohida belgilari:
• Ibodat, muomalat, jazo, sha’riat hukmlari,
• oilaviy tartib qoidalar, meros masalalari, ijtimoiy aloqalar,
• urush va tinchlik holatida xalqaro munosabatlarning yo’lga qo’yilishi,
• idora qoidalari va qonunchilik masalalari,
• ahli kitoblarga qaratilgan xitob va ularning Islomga chorlanishi,
• munofiqlarning tutgan yo’llarini fosh qilish va shuningdek, shariatni aniq belgilash, maqsad va vazifalarni oydinlashtirib berish zikr qilingan

Makki va Madaniy deb ixtilof qilinadigan suralar

• Fotiha
• Ra’d
• Ar-Rohman
• Saff
• Tag’obun
• Qadr

Sababi nuzul ilmi

• Lug’aviy ma’nosi “nozil bo’lish’’, “tushirilish sababi’’ degan ma’noni bildiradi.
• Istilohiy ma’nosi – Qur’oni karim suralarini yoki ayrim oyatlarning nozil bo’lishiga sabab bo’lgan hodisa yoki masala “sababi nuzul’’ ilmi deyiladi

Masalan : Rosululloh (s.a.v) ning huzurlariga kelgan Ummu Maktum ismli ko’zi ojiz kishiga bir sabab tufayli uncha ro’yxushlik bermaganlari uchun “Abasa’’ (qosh chemirdi) surasining bir necha oyatlari nozil bo’lgan

Qur’oni karimning jamlanish tarixi

Quronning jamlanish tarixi boyicha bir nechta asar

va tadqiqotlar yaratilgan. Bular qatorida Suyutiy,

Zarkashiy hamda otgan asrda Ali ibn Sulaymon

Abiyd, Ibrohim Abyoriy, Muhammad Shariy Abu

Zayd, garb tadqiqotchilaridan T. Neldeke, I.

Goldstier, R. Bell va V.M. Uott tadqiqotlarini zikr etish

mumkin.

Quronning jamlanishi ilk davrda uch bosqichda

amalga oshgan. Birinchi bosqichda Muhammad

(s.a.v.) hayotlik choglarida teri, xurmo daraxti

postlogi, tosh, suyak kabi narsalarga yozilgan.

Ikkinchi bosqichda Yamoma jangidan keyin Umar ibn

Xattobning taklifiga kora Abu Bakr buyrugi bilan

Zayd ibn Sobit sahifalarga yozib jamlaydi. Uchinchi

bosqichda Huzayfa ibn Yamonning Usmon ibn

Affonga Quronning turlicha oqilishi kishilar orasida

adovatni kuchaytirayotgani haqidagi xabaridan song

Usmon yana Zayd ibn Sobit va bir nechta

sahobiylarga Quronni jamlash ishini topshiradi.

Quron tarixi, Quron ilmlariga bagishlangan

asarlarda ushbu davr bazi farqlanishlar bilan

kengroq bayon etishga harakat qilinadi.

Tohırbey, [19.10.21 16:22]

Quronning jamlanish tarixi boyicha bir nechta asar

laydi. Uchinchi

Test :

• Makkiy suralar qaysi yillar oralig’ida nozil bo’lgan ?

A 600-612 yy C 622-630 yy

B 610-622 yy D 623-624 yy

2. Madaniy suralar qaysi yillar oralig’ida nozil bo’lgan ?

A 600-612 yy C 622-630 yy

B 610-622 yy D 623-624 yy

3. ….- suralarning nozil bo’lish sabablari ilmi

A Sababi nuzul C Ta’vil

B Tafsir D Tadabbur

• Qaysi mushaf Toshkentda saqlanadi ?

A Madina C Usmon

B Makka D Umar

E’tiboringiz uchun raxmat