Mafkurasi ruhida tarbiyalash

YOSH AVLODNI MILLIY ISTIQLOL G‘OYASI VA
MAFKURASI RUHIDA TARBIYALASH

1. Milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalashning nazariy asoslari

2. Boshlang`ich ta`lim jarayonida milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalash omillari
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati

Barkamol avlodni o`stirishda ta`lim – tarbiya jarayonining mohiyati, mazmuni, tashkiliy yo`nalishlari, tuzilmalarning o`zaro uygun faoliyatini uzviy ravishda amalgam oshirish muhim mahamiyatga ega.

Ayniqsa o`sib kelayotgan yosh avlodni milliy g`oyamiz asosida o`z yurtini ulug`laydigan tinchligi, Vataniga sodiq xalqi farovonligi uchun xizmat qiladigan e`tiqodli farzadlar qilib tarbiyalashimiz lozim. Prezidentimiz o`zining “Yuksak ma`naviyat – yengilmas kuch” asarida ta`kidlaganidek: “Tabiiyki, milliy g`oyamiz shu yurtda yashayotgan barcha odamlarning niyatlarini, hayotiy mafaatlarini mujassam etadigan yurt tinchligi, Vatan ravnaqi, xalq farovonligi dgan yuksak tushunchalarni o`z ichiga oladi”.¹
Mamlakatimizning doimiy taraqqiy etib borishi uchun avvalambor yosh avlodni barkamol, teran fikrlaydigan, bilimli, ishbilarmon, o`z vataniga mehrli qilib tarbiyalash masalasi davlatimiz siyosatining ustuvor vazifalaridan biri sifatida belgilangan.
Jamiyatda yuksak ma`naviy fazilatni shakllantirish, yoshlarni boy madaniy – ma`naviy merosimiz, tarixiy an`analarimizga, umuminsoniy qadriyatlarga hurmat va sadoqat ruhida tarbiyalash respublikamizda amalgam oshirilayotgan barcha islohotlarning muhim omili hisoblanadi. Prezidentimiz I.A.Karimov tashabbusi bilan jahon ta`lim standartlariga to`laqonli ravishda javob bera oladigan va ular bilan raqobatga kirisha oluvchi uzluksiz ta`lim dasturi ishlab chiqildi. 1997 yil 29 avgustda O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan 34 – moddadan iborat “Ta`lim to`g`risida” qonun va uch bosqichdan iborat “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi” qabul qilinib, asosiy maqsad – ta`lim islohotlarini chuqurlashtirish va yuksaltirishga qaratilgan.
Mustaqillikning kelajakdagi istiqboli, islohotlarning taqdiri ko`p jihatdan mamlakatimizning ertangi kuni va taraqqiyotini o`z zimmasiga olishga qodir bo`lgan sog`lom va uyg`un kamol topgan avlodni tarbiyalash bilan bog`liq. Endigina o`sib va unib kelayotgan yigit va qizlarimizni har tomonlama kamol topgan shaxslar etib shakllantirmasdan turib O`zbekistonning kelajagini tasavvur qilib bo`lmaydi.
Yurtboshimizning 2009 yilning 9 dekabrida “Barkamol avlod yili” Davlat dasturini ishlab chiqish va amalgam oshirish bo`yicha tashkiliy chora – tadbirlar to`g`risida”gi Qarorida O`zbekistonda sog`lom va uyg`un kamol topgan avlodni tarbiyalash uchun zarur imkoniyatlar va shart – sharoitlarni yaratish, ХХI asr – intellektual qadriyatlar ustuvorlik qilayotgan asr ekanligini e`tiborga olgan holda Vatanimiz yigit – qizlarini har tomonlama barkamol shaxslar etib shakllantirish borasidagi keng ko`lamli chora – tadbirlar kompleksini amalgam oshirish maqsadida va 2010 yil O`zbekiston Respublikasida “Barkamol avlod yili” deb e`lon qilinishi munosabati bilan har tomonlama uyg`un kamol topgan shaxsni shakllantirish to`g`risidagi Davlat dasturini ishlab chiqish va uni izchillik bilan kundalik hayotga qo`llash davr taqozosiga aylanayotganligi alohida ta`kidlanadi.
Respublikamizda olib borilayotgan siyosatning va Prezidentimiz da`vatlarining mohiyatini ham ma`naviyati teran, boshqalar fikriga ergashmaydigan, iymon – e`tiqodi sof avlodni yetishtirish masalasi tashkil etadi. Zero, e`tiqodsizlik, turli yot oqim va mafkuralarga ergashish holati jamiyatni inqiroz sari yetaklaydi. Shu bois I.A.Karimov deyarli barcha asarlarida yoshlar tarbiyasiga jiddiy yondashish va ularni yot g`oyalardan muhofaza qilish lozimligini ta`kidlaydilar: “Takror aytishga to`g`ri keladi – ota – onalar, ustoz murabbiylar bu masalada hushyorlikni yo`qotmasligimiz, yoshlar tarbiyasida aslo beparvo bo`lmasligimiz zarur”.
Tadqiqot muammosini o`rganish hozirgi sharoitda barkamol shaxs qiyofasida aqliy, ma`naviy, axloqiy, jismoniy, badiiy – estetik, huquqiy, iqtisodiy, ekologik madaniyat hamda kasbiy malaka, sog`lom turmush tarsi ko`nikmalariga ega bo`lishni ifodalovchi sifatlar aks etadi.
Mustaqil O`zbekistonning milliy istiqlol mafkurasi va “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi” xalqimiz ming yillar davomida yaratgan, asrab – avaylab kelayotgan bilim xazinalariga, boy qadimiy merosimizga asoslanadi. Chunki ota – bobolarimiz hayot tajribalari natijasida yaratgan o`git va pandnomalarida, dunyoviy bilimlarida mardlik, jasurlik, ona – Vatanga muhabbat, uni asrab – avaylash, dushmanga qarshi kurashish kabi insonparvarlik g`oyalari mavjudki, ular nafaqat bugungi kundagi balki kelajak avlodlar uchun ham ahamiyatli va qadrlidir.
Hurmatli Prezidentimiz I.A.Karimov «Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir» nomli asarida bu haqda shunday deb yozgan edi: «Bilimdon, professional jihatdan savodli hamda g`ayrat-shijoatli shaxslarni, o`z mamlakatimizning chinakam vatanparvarlarini tarbiyalay oladigan, ularni buyuk milliy madaniyatning ulkan ma`naviy merosi bilan boyita oladigan, jahon fani va madaniyati durdonalaridan bahramand eta oladigan mamlakatgina, millatgina buyuk kelajakka erishishi mumkin».<sup>2</sup>
Ushbu maqsadga erishish uchun mamlakatimiz mustaqilligi yillarida yosh avlodni komil insonli kadrlar etib tarbiyalashda asrlarga teng yutuqlarga erishildi. Ayniqsa umumiy o`rta ta`lim tizimida o`quvchilarga dars-ta`lim berish, ularning qiziqishini tobora oshirish, bilim sohasini kengaytirish, fikrlash, mulohaza qilish qobiliyatini chuqurlashtirish borasida amalda bajarish uchun qo`llaniladigan uslubiyati xozirgi davrda muhim ahamiyatga ega bo`lgan muammolardan biridir. Undan kutiladigan asosiy maqsad kelajakda barkamol, vatanga sodiq avlodni tarbiyalab, voyaga yetkazishda, ularda ijtimoiy – siyosiy, ma`naviy – mafkuraviy masala – muammolarni keng va atroflicha chuqurroq o`rganish faoliyatini, bilimli, ilmli va muloxazali bo`lishga qiziqish qobiliyatini shakillantirishdan iboratdir.
Shuning uchun ham dars o`tishda milliy istiqlol g`oyasini yoshlar onggiga singdirib borish va shu asosda ta`lim-tarbiya berish, yoshlarni porloq kelajagimiz ruhiga mos vatanparvar, insonparvar kadrlar qilib tayyorlashda muhim rol o`ynaydi.
Shu jihatdan qaraganda biz tanlagan “Milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalash” nomli bitiruv malakaviy ish mavzusi shu kunning dolzarb mavzusi hisoblanadi. milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalashning yo`llari belgilab berilsa, uni o`rganishga keng yo`l ochilsa va u har tomonlama rivojlantirilsa;

• 
  milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalashning mohiyatini anglashga erishilsa;
  
• 
  milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalash muvaffaqiyatli amalga oshirilsa, davr taqozo etayotgan talablar doirasida ma`naviy barkamol, vatanga e`tiqodli yoshlarni tarbiyalashga erishiladi.
  

1. Milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalash yo`llari nazariy asoslandi, uning omillari ko`rsatildi.
2. Milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalashning mazmuni ilmiy tahlil etildi.
3. Milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalashning o`ziga xos xususiyatlari va uni tanlash omillari, ta`lim jarayonida milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalashning yo`llari belgilab berildi.
4. Milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalashni amaliyotga tadbiq etish jarayonida o`quvchilarning bilim tafakkurini, ongli faoliyatini tezlatadigan, samarali natija beradigan imkoniyatlari ishlab chiqildi.
Milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalash imkoniyatlari tahlillar asosida aniqlashtirildi, milliy istiqlol g`oyasi asosida o`quvchilarda vatanga e`tiqodni tarbiyalashning mazmunini tanlash, uni tadbiq etish ta`lim standartlariga muvofiqlashtirildi.
Milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalashning yo`llari belgilab berildi, boshlang`ich ta`lim jarayonida milliy istiqlol g`oyasi asosida o`quvchilarda vatanga e`tiqodni tarbiyalash ko`rsatildi, ta`lim jarayonida vatanga e`tiqodni tarbiyalash bo`yicha tavsiyalar ishlab chiqildi.
Bitiruv malakaviy ish natijalari va uni amalga oshirishga oid tavsiyalar ta`lim maqsadlarining aniq belgilanishi, yakuniy natijaning kafolatlanishi, milliy istiqlol g`oyasi asosida boshlang`ich sinf o`quvchilarida vatanga e`tiqodni tarbiyalashning yo`llari bilan ta`minlash va amalga oshirishga yordam berishi bilan xarakterlanadi.
O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, “Ta`lim to`g`risida”gi Qonun, “Kadrlar tayyorlash Milliy Dasturi”, ”Oliy ta`lim konsepsiyasi”, “Pedagogik ta`lim konsepsiyasi”, “Umumiy ta`lim konsepsiyasi”, Sharq mutafakkirlarining o`qituvchi faoliyati haqidagi yondashuvlari, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning shaxs kamoloti, yoshlarni axloqli – odobli qilib tarbiyalash, ta`lim tizimi, shu jumladan, boshlang`ich ta`limni rivojlantirish haqidagi nazariy qarashlari, yondashuvlari, tarixiy – ma`naviy meros namunalari, shuningdek, mavzuga oid ilmiy – pedagogik, metodik manbalar.
Аnketa, kuzatish, suhbat intervyu, eksperiment – tadqiqot ishlari metodlaridan foydalanildi.