Los gigants

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA
MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
FARG’ONA POLITEXNIKA INSTITUTI



Boshqaruv tahlili fanidan mustaqil ishi»
“Quva Don” KORXONA TAHLILI
Bajardi: Akbarov Z
Abdusalimov S
Yo’ldashov S
Qabul qildi: Davlyatova G


Farg'ona – 2022
“ LOS GIGANTS ” korxonasidagi ko’rsatkichlar (ming so’mda)

t/r	Ko’rsatkichlar	2019yil	2020 yil
1	Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmi	18135000	19325209
2	Mahsulot ishlab chiqarish tannarxi	14062400	14064390
3	Jami fond ming so’mda	6912130,8	7419656
3.1	Jumladan mashina va jihozlar ming so’mda	6323547	6722303.7
4	Jami ish haqi fondi ming so’mda	2156000	2209658.5
4.1	Jumladan ishchilarning ish haqi fondi ming so’mda	1849953,6	1958765,5
5	Xodimlar soni	300	300
6	Ishchilar son	285	283
7	Yildagi ish kunlari	240	238
8	Ish kuni davomiyligi	8	7.9

MAHSULOT ISHLAB CHIQARISH VA SOTISH TAHLILI
Mahsulot sotish rejasini bajarilishi iste’molchilarga jo’natilgan tovar qismini o’rganishdan boshlanadi. Chunki jo’natilgan tovar bilan sotilgan mahsulot vaqt jihatdan farqlanadi. Iste’molchilarga jo’natilgan tovar, ko’rsatilgan xizmatlar uchun belgilangan muddat davomida hisob schyotiga pulni kelib tushmasligi tufayli korxonaning moliyaviy holati izdan chiqadi.
Albatta yuqoridagi holatga duch kelmaslik uchun korxona moliya yili boshida ishlab chiqarish rejasi kabi mahsulot sotish rejasini ishlab chiqishi va uni bajarilishini nazorat hamda taxlil qilishi lozim.
1-jadval
“ LOS GIGANTS ” MCHJ da mahsulot ishlab chiqarish va sotish dinamikasining tahlili

Ko'rsatkichlar	2019-yil	2020-yil	Farq	O’zgarish Darajasi %
Ishlab chiqarilgan va sotilgan mahsulot hajmi, ming so'm	18135000	19325209	+1190209	106.56 %

Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, 2020 yilda mahsulot ishlab chiqarish hajmi 2019 yilga nisbatan 1190209 ming so’mga oshganligini ko’rsatmoqda. Bu esa 106.56 %ga ortiq bajarganligini bildiradi. Bu o’sish ta’sir etuvchi omillar tahlilini amalga oshirish uchun zanjirli almashtirish usulidan foyfalanamiz.
2-jadval
“ LOS GIGANTS ” MCHJ da mahsulot ishlab chiqarish hajmini o’zgarishiga ta’sir etuvchi omillarni zanjirli almashtirish usuli bo’yicha tahlili.

Almashtirish tartib raqami	Omillar				Hisoblangan natija	Omillaar ta’siri
	Ishchi soni	Ish kuni	Smena davomiyligi	O’rtacha soatlik unumdorlik
Reja	285	240	8	33.141	18135000
1-almashtirish	283	240	8	33.141	18007493.76	-127506.24
2-almashtirish	283	238	8	33.141	17857431.312	-150062.448
3-almashtirish	283	238	7.9	33.141	17634213.42	-223217.891
4-almashtirish	283	238	7.9	36.318	19325209	1690995.58
Jami	X	X	X	X	X	1190209.001

Xulosa
Bu hisobda omillar birma bir o’zgarib bordi. 1- almashtirishda ishchilar sonini o’zgarishiga mahsulot hajmi 127506.24ming so’mga kamaygan 2- almashtirishda esa ham ishchi soni ham ish kuni davomiyligini o’zgarishi asosida mahsulot hajmi 150062.448ming so’mga pasaygan. 3- almashtirishda esa ishchi soni, ish kuni va smena davomiyligi o’zgarish asosida mahsulot ishlab chiqarish hajmi 223217.891ming so’mga kamaygan. 4- almashtirishda esa haqiqatdagi mahsulot ishlab chiqarish hajmi ya’ni o’rtacha soatlik unumdorlikni o’zgarishi hisobiga mahsulot ishlab chiqarish hajmi 1690995.58ming so’mga oshgan. Bundan esa shunday xulosa chiqaramiz. Mahsulot ishlab chiqarish hajmiga asosan o’rtacha soatlik unumdorlikni o’sishi ijobiy ta’sir ko’rsatgan.

KORXONANING KADRLAR BILAN TA’MINLANGANLIK DARAJASI TAHLILI
Korxona faoliyatiga baho berishda uning ishlab chiqarish jarayonlari uuzluksizligini ta’minlashga xizmat qiluvchi kadrlar bilan ta’minlanish darajasi ham o’rganiladi. Chunki korxonaning texnik qurollanganlik darajasi qanchalik yuqori bo’lmasin malakali ishchi xodimlar bilan ta’minlanmasa yuqori samaraga erishish mumkin emas. Ishchi kuchining taxlili korxonani mehnat resurslari bilan ta’minlanishini aniqlanishdan boshlanadi. Buning uchun jami sanoat ishlab chiqarish xodimlarining soni shu jumladan, ayrim kategoriyadagi xodimlar tarkibidagi o’zgarishlar o’rganiladi. Taxlil etishda sanoat ishlab chiqarish xodimlarining soni o’tgan yil bilan solishtirilib, korxonaning mehnat resurslari bilan ta’minlanishi aniqlanadi. Tahlil maqsadlarida quyidagi jadval ma’lumotlaridan foydalanildi.
3-jadval
“ LOS GIGANTS ” MCHJ da korxonaning mehnat resurslari bilan ta’minlanganlik xolati taxlil

t/r	Ko’rsatkichlar	2019-yil	2020-yil	O’zgarish
				Mutlaq	Foizda
	Umumiy xodimlar soni	300	300	0	100.0
	Jumladan:
	Ishchilar	285	283	-2	99.3
	Boshqa xodimlar	15	17	X	X

Ishchilar soni bo’yicha mutloq farq bo’yicha ulardan foydalanganlik bo’yicha xulosa chiqarib bo’lmaydi. To’g’ri xulosa chiqarish uchun ishchilar sonini nisbiy farqni aniqlash kerak.
4- jadval
“ LOS GIGANTS ” MCHJ da ishchilar soni bo’yicha nisbiy farq tahlili

Ko’rsatkich	2019 yil	Mahsulot hajmini o’sish suratiga to’g’ri keluvchi Ishchilar soni	2020 yil	O’zgarishi
				Mutloq	Nisbiy
Ishchilar soni kishi	285	304	283	-2	-21

Bu xisobni amalga oshirish uchun quyidagilarni bajaramiz.
Q reja = 18135000
Q xisobot = 19325209
▲Q = 19325209/ 18135000= 106.56
Ishchilar rejalashtirilgan = ( 285* 106.56 ) /100 = 304
Jadval malumotlari asosida korxonada mehnat resurslaridan oqilona foydalanganligini ko’rsatmoqda ya’ni mahsulot ishlab chiqarish hajmini 6.56 foizga oshirib bajarish uchun talab etiladigan 304 ta kishi o’rniga mahsulot hajmini 283kishi bilan bajarishga erishildi. Nisbiy kamchilik 21ta ishchini tashkil etadi. Ushbu holat mahsulot ishlab chiqarish hajmi ishchilarning mehnat unumdorligini oshirish hisobiga bajarilganini ko’rsatadi.
Shuning uchun tahlilni mehnat unumdorligini darajasini o’rganishda davom ettiramiz.
5-jadval
“ LOS GIGANTS ” MCHJ da mehnat unumdorligini darajasini tahlili

Ko’rsatgichlar	Reja	Xaqiqat	O’zgarishlar
			Mutloq	Nisbiy %
Mahsulot hajmi ming so’m	18135000	19325209	+1190209	106.56 %
Xodimlar soni kishi	300	300	0	100 %
Ishchi soni kishi	285	283	- 2	99,29 %
Ishchi salmog’i (xodimlardan)	95	94,33	- 0,66	X
Bir ishchi samarali ish vaqti fondi	240	238	-2	99,16 %
Ish kuni davomiyligi soatda	8	7.9	- 0.1	98.75 %
Jami ishlangan ishchi kuni	68400	67354	-1046	98,47 %
Jami ishlangan ishchi soatlari	547200	532096,6	-15103,4	97,23
O’rtacha soatlik mehnat unumdorligi	33.141	36,318	3,177	X
Bir xodimga to’g’ri keladigan o’rtacha yillik mehnat unumdorligi	60450	64417,4	3967,4	X
Bir ishchiga to’g’ri keladigan o’rtacha yillik mehnat unumdorligi	63631,5	68286,9	4655,5	X

Jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, bir xodimga hamda bir ishchiga to’g’ri keluvchi mehnat unumdorligi o’tgan yilga nisbatan oshgan xususan bir xodimga to’g’ri keluvchi o’rtacha yillik mehnat unumdorligi 3967,4ming so’mga oshgan. Bir ishchiga to’g’ri keluvchi o’rtacha yillik mehnat unumdorligi 4655,5 ming so’mga oshgan.
Bir ishchiga to’g’ri keluvchi o’rtacha yillik mehnat unumdorligiga quyidagi omillar ta’sir ko’rsatadi.

1. 
   Ish kuni bo’yicha yo’qotishlarning vujudga kelganligi hisobiga 1 ishchining o’rtacha yillik mehnat unumdorligi quyidagiga o’zgargan.
   

( 238-240 ) * 8 * 33.141= - 530,256

2. 
   Smena ichidagi yo’qotishlar hisobiga mehnat unumdorligini kamayishini aniqlanadi.
   

( 7.9-8 ) * 238* 33.141= -788,755

3. 
   O’rtacha soatlik mehnat unumdorligining o’zgarishining o’rtacha yillik mehnat unumdorligiga ta’siri.
   

(36,318-33.141) * 238 * 7.9 = 5973,395
Jami :( - 530,256) + (-788,755) + (5973,395) = 4654,38 ≈ 4655,5
Bir xodimga to’g’ri keluvchi o’rtacha yillik mehnat unumdorligiga 3967,4ga o’zgargan , unga quyidagi omillar ta’sir ko’rsatadi.

1. 
   Ishchilarning xodimlar salmog’ining o’zgarishi.
   

(- 0,66/100 ) * 63631,5= - 419,96

2. 
   Bir ishchiga to’g’ri keluvchi o’rtacha yillik mehnat unumdorligini o’zgarishi
   

4655,5* 0,9433= 4391,533
Jami: 4391,533 – 419,96 = 3971,571 ≈ 3967,4
Tahlilni ish vaqtidan foydalanish darajasiga baho berishdan davom ettiramiz. Yuqoridagi jadval ma’lumotlarida barcha ishchilar tomonidan ishlangan jami ish soatlarini rejaga nisbatan 15103,4 ga kam ishlanganligini ko’rsatmoqda. Bunga quyidagi omillar ta’sir ko’rsatgan.

1. 
   Ishchilar sonining o’zgarishi. Ishchilar sonining o’zgarishi hisobiga ishlangan ish soatlarining ko’payishi yoki kamayishi quyidagicha aniqlanadi.
   

( 283 – 285 ) * 240 * 8 = - 3840kishi soat

2. 
   Ish kunining o’zgarishi. Bunda bir yilda ishlangan ish kunlarining o’zgarishi jami ishlangan soatlarga qanday ta’sir ko’rsatganligini ko’rib chiqamiz.
   

( 238 – 240 ) * 283 * 8 = - 4528

3. 
   Ish kuni davomiyligi hisobiga jami ishlangan soatlarga qanday ta’sir ko’rsatganligini ko’rib chiqamiz.
   

( 7,9 – 8 ) * 67354= - 6735,4
Yuqoridagi hisoblangan jami omillar yig’indisi ishchilar tomonidan ishlangan jami ish soatlarining haqiqatdagi va rejadagi ko’rsatkichlari orasidagi farqni ifodalaydi.
Jami ( - 6735,4) + ( - 4528 ) + ( - 3840 ) ≈ 15103,4 kishi soat