Laboratoriya -№ Erkin elektromagnit tebranishlar Tajriba maqsadi



Download 348,83 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/2
Sana12.04.2022
Hajmi348,83 Kb.
#547102
  1   2
Bog'liq
4 Laboratoriya



Laboratoriya -№ 4. Erkin elektromagnit tebranishlar 
Tajriba maqsadi

Elektr tebranishlar konturi bilan tanishish. 

Tebranish konturining xususiy chastotasini aniqlash. 

Tebranish zanjirida tok va kuchlanish oʻzgarishini tahlil qilish. 
Qurilma tarkibi 
1 Yuqori induktivli chulgʻam, Kondensator, 40 µF, Asos taglik, bir juft
DC taʻminlash manbai 
0…±15 V, Multimeter LD analogli, sekundomeri, mexanik. 
Qisqacha nazariya
Bugungi kunda kommunikatsiya va hisoblash texnikalarini elektromagnit tebranish konturlarisiz 
taʻsavur qilib boʻlmaydi. Ideal LC elektromagnit tebranish konturida energiya yoʻqotilishi, soʻnish 
boʻlmaydi. Ammo bu hol faqat nazariy jihatdan mumkin. Amalda esa tebranish konturlarida 
elektromagnit tebranishlar kam boʻlsada soʻnadi. Misol qilib soʻnuvchi garmonik ossilyatorni keltirish 
mumkin. 
Tebranish konturi bir biriga ulangan kondensator va induktiv gʻaltakdan iborat boʻladi. Soʻnuvchi 
tebranish konturida L va C zanjirga ketma-ket ravishda aktiv qarshilik ham mavjud boʻladi. 
Kirxgofning ikkinchi qonuni boʻyicha,

Bu tenglama zanjirdagi barcha kuchlanishlar yigʻindisi nolga teng ekanligini bildiradi. Bu qonun 
ichki qarshilikka ega boʻlgan tebranish konturida ham oʻrinlidir(1-rasmga qarang).: 

(II) 
Maʻlumki, kondensator sigʻimi 
, aktiv qarshilik kuchlanishi 
(Om qonuni) va 
gʻaltakdagi reaktiv kuchlanishi 
kabi aniqlanadi. 
I tok kuchining diferensial tenglamasini (II) tenglama hadlarini L ga boʻlib, 
, deb hisoblab 
hosil qilamiz: 
, (III) 
Bu yerda 
–xususiy chastota
konturning asilligi. Bu matematik differensial 
tenglamani yechish uchta xususiy holga olib keladi. 
Tenglama 
1-rasm: 
Kalitli 
tebranish 
konturi.
 


Kabi yechimga olib keladi, bu erda 
tebranish amplitudasi,
:-tebranish chastotasi. 
Birinchi hol 

Bu holda sistema muvozanat holatiga eksponenta qonuniyat asosida tebranishlar hosil qilmasdan 
qaytadi 
Uchinchi hol 

Bunda sistemada tebranishlar kuzatiladi va amplitude eksponensial qonun boʻyicha kamayib 
boradi, soʻnish kuzatiladi. 2-rasmga qarang.
Bu tajribada faqat oxirgi holatni kuzatish mumkin. Kondensatordai boshlangʻich kuchlanish 
boʻlsa, induktiv gʻaltakda oʻtuvchi tok kuchi quyidagicha aniqlanadi: 
, (IV) 
bu erda boshlangʻich tok kuchi 

-yuqorida keltirilgani kabi.
Kondensatordagi kuchlanish undagi zaryad miqdoriga mutonosib, shuning uchun zaryad miqdori 
tok kuchining integraliga proporsional boʻladi. IV tenglamadagi kosinus tok kuchi va kuchlanish 
qiymatlari orasida 90° faza siljishi borligini bildiradi. 
. (V) 
Tajriba qurilmasi 
Qurilma 3-rasmda keltirilgan. 
Dastlab, kondensatorni razryadlash uchun qisqa tutashtiring. 
Induktiv gʻaltak va kondensatorni asos taglikka oʻrnating. 
Induktiv gʻaltak va kondensatorni bir chiziqda joylashtiring va ularni ikkita shtepsellar bilan 
ulang. 
Kondensatorga oʻzgarmas tok manbaini ulang, oʻrtadagi yerga ulash chiqishiga ulamang. 
Kuchlanish muruvatini 0 V ga qoʻying. 
1-rasm: Kalitli tebranish konturi.
 


Multimeterni induktiv gʻaltakka parallel ulang va DC kuchlanishni 3 V ga qoʻying. Taʻminlash 
manbaini stendga ulang. Qoʻl sekundomerini ishga tayyorlang 
Tajribaning borishi
Kondensator ostidagi kalitni chap tomonga ulang, 3-rasm asosida (kalit 1-rasmda «S» biklan 
belgilangan). 
Taʻminlash manbaini ulang. 
Taʻminlash kuchlanishini 3 V qilib tanlang. 
Kuchlanish ortishdan toʻxtamaguncha va kondensator toʻla zaryadlanmaguncha kuting. 
Endi kalitni manbadan induktiv gʻaltakga ulang va tebranish konturiga kuchlanish bering. 
Kuchlanishning ikki maksimumi orasidagi vaqtni aniqlash uchun qoʻl sekundomeridan 
foydalaning. 
Kondensatorni zaryadlash uchun oxirgi uch amalni takrorlang va boshqa kuchlanish 
maksimumlari orasidagi vaqtni 4 marta oʻlchang. 
Taʻminlash manbaini tarmoqdan uzing va kondensatorni taʻminlash manbaidan ajrating.
Razryadlash uchun kondensator qutblarini qisqa tutashtiring. 
Oʻlchash namunasi 
Baholash-solishtirish
Dastlab, Ikki maksimum orasidagi 
Δt
vaqtning oʻrtacha qiymatini hisoblang. Bunda 
Δt
ni topish 
uchun T davrni topishning Tomson formulasidan foydalaning: 
. (VI) 
Bundan, L va C koʻpaytmasini topish mumkin.: 
. (VII) 
Nazariya va tajribani solishtirish uchun LC ning aniq qiymatlarini 
H
F
ni bilgan holda (qurilmaga 
qarang) aniqlash mumkin: 
Nazariya boʻyicha 
Tajribada 
0.02 s
-2 
0.0172 s
-2
Oʻlchashlar
Δt 

0.80 

0.84 

0.83 

0.82 

0.83 
Oʻrtacha qiymat 
0.824 


Natijalar 
Koʻrish mumkinki LC qiymatlarning nazariya va tajribada olinganlari orasida farq bor. Elektr 
qarshilik nazariya qiymatidan taqriban 0.4% ga kamroq. Shuning uchun farqning sababini boshqa 
joydan qidirish lozim. Bu erdagi asosiy sabab induktivlikning tok kuchiga bogʻliqligidir. Gʻaltak oʻzagi 
magnit singdiruvchanligi magnit maydoni kuchlanganligiga bogʻliq va u oʻz navbatida tok kuchiga 
chiziqli bogʻliq boʻladi. 

Download 348,83 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish