Корхона фаолиятининг харажатлари, даромад ва рентабеллиги

КОРХОНА ФАОЛИЯТИНИНГ ХАРАЖАТЛАРИ, ДАРОМАД ВА РЕНТАБЕЛЛИГИ

1. Харажатлар тушунчаси ва уларнинг иқтисодий мазмуни 2. Корхоналар харажатларининг таснифланиши 3. Корхона даромадлари ва фойдасининг шаклланиш манбалари 4. Корхона фойдасини кўпайтириш йўллари. 5. Рентабелликнинг моҳияти ва кўрсаткичлари 6. Корхона соф фойдасининг тақсимланиш тартиби

Режа:

Ишлаб чиқариш корхоналари фаолият юритиш жараёнида моддий ва пул харажатларини амалга оширишади. Харажат − фойда кўришнинг асосий шартидир.

1. Харажатлар тушунчаси ва уларнинг иқтисодий мазмуни

“Харажат – сотувчининг товар ишлаб чиқариши учун зарур бўлган барча ишлари қиймати” Маҳсулот (иш, хизмат) таннархини арзонлаштириш − жонли меҳнат ҳамда буюмлашган меҳнатни тежалишини, фойданинг ортишини таъминлайди, улгуржи ва чакана нархларни арзонлаштириш имконини яратади.

Корхоналар харажатларининг моҳияти меъёрий ҳужжатларда, жумладан, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 05 февралдаги 54-сон қарори билан тасдиқланган «Маҳсулот (иш, хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари ҳамда молиявий натижаларни шакллантириш тўғрисида Низом» да атрофлича очиб берилган.

Корхона ишлаб чиқариш харажатлари − маҳсулот (иш ва хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва истеъмолчиларга етказиб беришга қилинадиган барча сарфлардир.
Корхонанинг ишлаб чиқаришга қилинган барча сарф-харажатлари − маҳсулот таннархини ташкил қилади.

Солиқ кодексига мувофиқ, ҳар қандай харажатлар, агар улар фойда олишга қаратилган фаолиятни амалга ошириш учун қилинган бўлса, харажатлар деб тан олинади.

Корхонанинг ишлаб чиқариш харажатлари таркибига

хом ашё;
асосий ва ёрдамчи материаллар;
ёнилғи ва энергия харажатлари; 
асосий капитал амортизацияси;
иш ҳақи ва ижтимоий суғуртага ажратмалар;
фоиз тўловлари;
ва б. харажатлар.