Ko‘chirma va o‘zlashtirma gap bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash 9- sinf

KO‘CHIRMA gaplarni O‘ZLASHTIRMA GAPlarga aylantirish

Darsning maqsadi: a)ta’limiy maqsad: o’quvchilarga ko’chirma gaplarni o’zlashtirma gaplarga aylantirish bo’yicha bilmlar berish; b)tarbiyaviy maqsad: vatanni sevish, mehnatsevarlik, odob axloq fazilatlarini shakllantirish;

c) rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarda mustaqil fikrlash qobilyatlarini o’stirish. Darsning jihozi: ko’rgazmalar va slaydlar. Darsning uslubi: turli o’yin metodlaridan foydalanish

TASHKILIY QISM: a)o’quvchilar bilan salomlashish. b)o’quvchilarning davomadini aniqlash. c)sinf xonaning va o’quvchilarning sanitariya gigiyena holatini tekshirish. d)darsga tayyorgarlikni nazorat qilish.

TAKRORLASH:

O’tilgan mavzuni takrorlash
Qo‘shma gaplar deb nimaga aytiladi?
Qo‘shma gaplar necha turli bo‘ladi?
Bog‘lovchisiz qo‘shma gap deb nimaga aytiladi?
Bog‘langan qo‘shma gap deb nimaga aytiladi?
Ergashgan qo‘shma
gap deb nimaga
aytiladi?

• YANGI MAVZU BAYONI:

Bilib oling.
Ko’chirma gaplarning uslubiy-tasviriy imkoniyatlari juda katta. O’zganing hech o’zgarishsiz keltirilgan gapi, ayniqsa, badiiy asarda qahramon qiyofasini chizishda, to’laqonli obraz yaratishda, turli ruhiy holatlarni yaratishda alohida o’rin tutadi. Ko’chirma gapning muallif gapi bilan xilma-xil munosabatlarida aniq va ifodali tasvir yuzaga chiqadi.
Ko’chirma gap muallif gapi bilan birgalikda o’ziga xos qo’shma gap turini xosil qiladi. Bu qo’shma gapni sodda gapga aylantrish ham mumkin. Masalan, Men O’zbekiston yoshlar ittifoqiga a’zo bo’ldim, - dedi mamnunlik bilan do’stim. Do’stim O’zbekiston yoshlar ittifoqiga a’zo bo’lganini mamnunlik bilan aytdi.
Sodda gapga aylantirilgan ko’chirma gaplar o’zlashtirma gap deyiladi. O’zlashtirma gaplar ko’chirma gaplar bilan ma’nodoshlik hosil qiladi.
Topshiriq. Berilgan ko’chirma gapli qo’shma gaplarni o’zlashtirma gapga aylantiring. Qo’shma gaplarda qanday shakily o’zgarishlar bo’lganini tushuntiring.
Ko’chirma gapli qo’shma gap:
1. Ichkaridan xotinining beshikni mushtlagani, zardali tovushi eshitildi: Ovozi o’chsa, koshkiydi! To’qqiz kechasida jin tekkan bunga.
Namuna
O’zlashtirma gap:
1. Ichkaridan xotinining beshikni mushtlagani, zardali tovushi bilan ovozi o’chsa, koshkiydi! To’qqiz kechasida jin tekkan bunga deb aytgani eshitildi.
Muallif gap tarkibidagi ega to’ldiruvchiga, kesimi esa umumiy o’zlashtirma gap kesimiga aylandi.