Калит сўзлар : битирувчилар сони, талабалар сони, касбий йўналиш, талабалар сони

Мақолада Калининград вилоятидаги умумтаълим мактаблари битирувчиларининг динамикаси ва тузилиши келтирилган. Шунингдек, битирувчиларнинг касбий йўналиши ҳақида маълумот беради. Ўрта махсус ва олий ўқув юртларида таълим олувчилар сони ҳисобга олинади.
Калит сўзлар : битирувчилар сони, талабалар сони, касбий йўналиш, талабалар сони.
Ҳозирги вақтда тизимли таълим ва инсон камолоти жараёни бўлган таълим аҳоли турмуш даражасини ўлчаш мезонларидан бири бўлиб, давлатнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишида улкан роль ўйнайди. Замонавий таълим тизими турли даражадаги таълим дастурлари ва давлат таълим стандартларини ҳамда уларни амалга оширувчи таълим муассасаларини, таълим бошқаруви органлари ҳамда улар раҳбарлигидаги муассаса ва ташкилотларни ўз ичига олади.
Таълим муассасаларининг фаолияти билим ва кўникмаларни шакллантиришга, тўғри ҳаёт кечиришга қаратилган. шахсни йўналтириш, шунингдек, давлат иқтисодиёти учун истиқболли ишчиларни тайёрлаш. Масалан, битирувчилар кўпинча таълим турини танлаш масаласига дуч келишади. Кўпчилик тўққизинчи синфни тугатиб, таълимнинг кейинги босқичига ўтишни хоҳлайди, баъзилари асосий умумий таълим тўғрисидаги гувоҳнома олишни мақсад қилади.
Мактаб битирувчиларининг ўзгаришлар динамикаси ва тузилишини ўрганиш учун 2010-2014 ўқув йилида тўққиз ва ўн биринчи синфларни тамомлаган ўқувчилар сони тўғрисида маълумотлар йиғилди ва таҳлил қилинди. Тадқиқотнинг асосий натижалари ушбу мақолада келтирилган. 1-жадвалда давлат таълим ташкилотлари талабаларининг битирув натижалари тўғрисидаги маълумотлар келтирилган.
1-жадвал Калининград вилоятининг давлат таълим муассасалари томонидан талабаларни битириш
Ўқув йили Асосий умумий таълим тўғрисидаги гувоҳнома олган ўқувчилар сони, киши. Ўрта (тўлиқ) умумий таълим тўғрисидаги гувоҳнома олган ўқувчилар сони, киши. 2010 йил 7711 5444 2011 йил 9044 4109 2012 йил 8090 3940 2013 йил 7951 4876 2014 йил 8210 4393 Статистик маълумотлар ва ҳисоб-китобларга асосланиб, асосий умумий таълим тўғрисидаги гувоҳномани олган ўқувчилар сони ўрта (тўлиқ) умумий таълим тўғрисидаги гувоҳнома олган ўқувчилар сонидан сезиларли даражада ошади деган хулосага келиш мумкин.
Яъни мактаб ўқувчиларининг аксарияти 9-синфгача ўқиш ниятида. Федерал Давлат статистика хизматининг ҳудудий органи томонидан тақдим этилган маълумотларнинг таҳлили шуни кўрсатадики, 2010 йилга нисбатан асосий умумий таълим тўғрисидаги гувоҳнома олган талабалар сонининг энг катта ўсиши
2011 йилга тўғри келади. ва 9044 кишини ташкил этади, яъни 117%. Ва энг кичик ўсиш 2013 йилда бўлди, бу 7951 киши, яъни 103%. Ўрта (тўлиқ) умумий таълим тўғрисида аттестат олган ўқувчилар орасида 2010 йил таянч йилига нисбатан рақамларнинг кўпайиши йўқ;
2012 йилда сезиларли пасайиш содир бўлди, уларнинг сони 3940 кишини, яъни 72% ни ташкил этди (1-расм).
Гуруч. 1. Талабалар битирувидаги ўзгаришлар динамикаси Келинг,
Калининград вилоятининг давлат таълим муассасалари томонидан талабаларнинг ишлаб чиқаришидаги ўзгаришлар таркибини кўриб чиқайлик (2-расм).
Ҳисоблаш натижаларига кўра (2-расм) хулоса қилиш мумкинки, асосий умумий таълим тўғрисидаги гувоҳнома олган ўқувчиларнинг максимал сони умумий таълим ташкилотлари битирувчилари умумий сонининг 69 фоизини, яъни 9044 кишини ташкил этади ва 2011 йилга тўғри келади. . Минимал рақам 59%, яъни 7711 киши ва 2010 йилга тўғри келади. Ўрта (тўлиқ) умумий таълим тўғрисидаги гувоҳномани олган ўқувчиларнинг максимал сони умумий таълим ташкилотлари битирувчилари умумий сонининг 41 фоизини, яъни 5444 нафарни ташкил этади ва 2010 йилга тўғри келади; минимал сони 31%, яъни 4109 киши ва 2011 йилга тўғри келади. Гуруч. 2. Талабалар битирувидаги ўзгаришларнинг тузилиши
Шубҳасиз, умумтаълим муассасаларида ўқувчиларнинг умумий сонининг ўсиш тенденцияси мавжуд (3-расм). Бу демографик, ижтимоий-маданий, илмий-техникавий ва бошқалар каби бир қатор ижтимоий-иқтисодий омиллар билан боғлиқ бўлиши мумкин. Замонавий жамиятнинг ижтимоий-демографик ривожланишининг таълим хизматларига таъсири. узоқ вақт, айниқса ажойиб.
Гуруч. 3. Умумтаълим муассасаларида ўқувчилар сони, минг киши Ўқувчиларнинг умумий сонини ўрганиб, занжирли мутлақ ўсиш ва занжирли ўсиш суръати каби статистик кўрсаткичларни ҳисоблаб чиққан ҳолда шуни айтиш мумкинки, умумтаълим муассасаларида ўқувчилар сони ўтган йилга нисбатан, яъни 2011/12 ўқув йилига нисбатан энг юқори занжирли мутлақ ўсишга эришган. ва 2012/13 ўқув йили.йиллар, 2,30 минг кишига тенг, яъни. талабалар сони мос равишда 89,1 ва 91,4 минг кишини ёки 103 фоизни ташкил этди. Энг кичик мутлақ ўсиш 2013/14 ва 2014/15 ўқув йилида кузатилди, 1,30 минг кишига тенг, яъни талабалар сони мос равишда 92,7 ва 94,0 минг кишини ташкил этди. ёки 101% (4-расм). Гуруч. 4. Умумтаълим ташкилотларида ўқувчиларнинг занжирли ўсиш суръати Кўпинча битирувчилар ўзларининг касбий келажаги масаласига дуч келишади. Бу ҳаётдаги энг муҳим қарорлардан бири, чунки кўп нарса келажакдаги касбни танлашга боғлиқ. Вилоят халқ таълими вазирлиги маълумотларига кўра, бугунги кунга қадар Калининград вилоятида тош усталари, сувоқчилар, пайвандчилар ва бошқалар каби техник мутахассисликлар энг кўп талаб қилинади.Тиббиёт муассасаларида ҳам мутахассислар этишмаслиги мавжуд. Оммавий ахборот воситаларининг хабарларига кўра, Калининград абитуриентлари орасида мутахассислик танлови умуман Россиядаги мактаб битирувчиларининг афзалликларидан фарқ қилмайди. Масалан, ИКБФУда. Кант ва КСТУ, энг кўп талаб қилинадиган соҳалар иқтисодий [3].
Кўпгина битирувилар 2022 йилда IT ва муҳандислик-техник йўналишлари бўйича мутахассисликни олишни мақсад қилганлар.
«Ахборот технологиялари ва коммуникация тизимлари» йўналиши бўйича – 196 нафар, «Радиофизика» йўналиши бўйича – 143 нафар абитуриент.
Ўрта мактаб битирувчиларининг кўп қисми тилшунослик (236 та ариза) ҳамда ҳуқуқ (226) йўналишида ўқишни хоҳлайди.
Тарих факультетига катта эътибор қаратилмоқда – 183 нафар абитуриент ҳужжат топширган, шунингдек,
хизмат кўрсатиш ва туризм (ҳар бири 160 та талабнома) ва сиёсатшунослик (146 та талабнома) (5-расм) 2015 йилда энг кам ариза география, Дизайн , "Ҳужжатлар" ва "Математика" (мутахассислик учун 50 дан кам ариза). Гуруч. 5. Оммавий ҳудудларда абитуриентлар томонидан тақдим этилган аризалар сони Қурилиш факультети КГТУга абитуриентлар орасида талабга эга бўлди.
Шубҳасиз, бу ҳолат меҳнат бозорида ушбу йўналишда зарур бўлган ишчи кучига эга эмаслиги билан боғлиқ. Болтиқбўйи давлат академиясида аризалар сони бўйича биринчи ўринларни "Навигация" ва "Кема электростанцияларидан фойдаланиш" каби мутахассисликлар эгаллади. Қизиғи шундаки, сўнгги пайтларда 9-синф битирувчиларининг салмоқли қисми ўрта касб-ҳунар таълимига ҳужжат топширмоқда.
умумтаълим мактаблари битирувчиларининг касбий йўналиши ҳақида кўп маълумотлар йўқ. Ўрганиш вақтида касб-ҳунар таълими муассасаларига қабул бўйича расмий натижалар ҳали эълон қилинмаган.
Бироқ, оммавий ахборот воситаларининг хабарларига кўра, техник ва муҳандислик мутахассисликлари 2016 йилда энг кўп талаб қилинган.
Битирувчилар жавобларида шифокор ва ўқитувчи касблари жойлашган.
Аммо бу маълумотлар ҳам асосий умумий таълим тўғрисидаги гувоҳномани олган ўқувчилар сони нима учун ўрта (тўлиқ) умумий таълим тўғрисидаги гувоҳнома олган ўқувчилар сонидан кўплигини тушуниш учун этарли.
Гуруч. 6. Ўрта махсус таълим ташкилотларида ўқувчилар сонининг занжирли ўсиш суръати Калининград вилоятидаги ўрта махсус ўқув юртлари ва олий касбий таълим муассасаларидаги талабалар сонини кўриб чиқинг. Керакли статистик кўрсаткичларни ҳисоблаб чиққан ҳолда хулоса қилишимиз мумкинки, ўрта махсус таълим муассасаларида ўқувчилар сони 2011/12 ўқув йилида ўтган йилга нисбатан 1,1 минг кишига энг юқори мутлақ ўсишга эришди, бу эса 12,5 минг кишини ёки 110 нафарни ташкил этди. %. Талабалар сонининг ўтган йилга нисбатан камайиши 2013/14 ўқув йилида 0,3 минг кишига кузатилди, бу 12,6 минг кишини ташкил этди. ёки 98%.
Шунингдек, 2014/15 ўқув йилида ҳам талабалар сони ўзгаришсиз қолди ва 12,6 минг кишини ташкил қилди (6-расм). Олий касб-ҳунар таълими таълим муассасаларида (шу жумладан, филиалларда) талабалар сони ўтган йилга нисбатан ижобий мутлақ ўсиш кузатилмади, яъни талабалар сони деярли ҳар йили камайиб бормоқда. 2013/14 ўқув йилида ўқувчилар сонининг ўтган йилга нисбатан сезиларли камайиши 4,3 минг кишига кузатилди, бу 33,7 минг кишини ёки 89% ни ташкил этди (7-расм).
Гуруч. 7. Олий касб-ҳунар таълими таълим муассасаларида талабалар сонининг занжирли ўсиш суръати
Шундай қилиб, таълим тури ва мутахассислигини танлашга жиддий ёндашиш, ўз қобилияти ва қизиқишларига таяниш керак, лекин айни пайтда келажакдаги касбга бўлган талаб билан қизиқиш керак. Ахир ҳар қандай таълим муассасасини тамомлагандан сўнг, асосийси ўз мутахассислиги бўйича ишга жойлашишдир.
Оммавий ахборот воситалари томонидан берилган сўров статистик маълумотларига кўра, Калининград талабалари ва битирувчиларининг атиги 7 фоизи ўз мутахассислиги бўйича осонгина ишга жойлаша олган [4]. Тадқиқот давомида маълум бўлишича, калининградликларнинг 59 фоизи лавозимни топишда муваффақият фақат шахсий фазилатлар ва иш қобилиятига боғлиқлигига қатъий ишонади ва диплом деярли ҳеч қандай роль ўйнамайди. Бир оз камроқ битирувчилар — 41% — ишга қабул қилишда муваффақият ўзига ҳам, олган маълумотига ҳам боғлиқ деб ҳисоблайди.

Адабиёт: Назарова М. Г. Ижтимоий-иқтисодий статистика курси. — М .: Финстатинформ, УНИТИ-ДАНА, 2000. — 771 п. Рақамлар бўйича Калининград вилояти. 2015 йил. Статистик тўплам. — Калининград: Калининградстат, 2015. — В. 1 — 144 п. Калининград мактаб ўқувчилари кимга ўқишни хоҳлашади: машҳур мутахассисликлар // Клопс. ру — Калининград янгиликлари. 2015. УРЛ: https://klops.ru/news/education/ (кириш 11.09.2016) Мутахассислик бўйича ишлаш: афсона ёки ҳақиқат // Калининград янгиликлари ва воқеалари. 2016. УРЛ: http://kaliningrad-room.ru/rabota-po-spetsialnosti-mif-ili-realnost-10325/ (кириш 11.09.2016)

Пожалуйста, не забудьте правильно оформить цитату:
Налбандян, Н. А. Изучение динамики и структуры учащихся в современной системе образования Калининградской области / Н. А. Налбандян. — Текст : непосредственный // Вопросы экономики и управления. — 2016. — № 5.1 (7.1). — С. 60-64. — УРЛ: https://moluch.ru/th/5/archive/44/1574/ (дата обращения: 17.06.2022).